Waarom De Wever graag minder V wil

Politiek is rekenen: wie om de zoveel jaar het meeste zieltjes overtuigt, wint. In dit opzicht is het belang van de Vlaamse beweging microscopisch klein voor N-VA. De partij is ondertussen een brede volkspartij. De paar handenvol kiezers die afkomen op het oorspronkelijke separatistische programma vervallen in het niets bij de hordes kiezers die aangetrokken worden door het sociaal-economische verhaal en de harde veiligheidsplannen. Onderzoek naar de verkiezingen in 2014 leert dat het communautaire toen een marginale rol speelde. Amper 6 procent van de kiezers vond dit prioritair.

Voor haar stemmenaantal moet N-VA dus niet vrezen wanneer de Vlaamse beweging zich boos maakt. Tegelijk: politiek draait ook om emotie. N-VA mag dan lang niet meer het zootje ongeregeld zijn dat nauwelijks de kiesdrempel haalt en met vals geld naar Wallonië rijdt, de Vlaamse onafhankelijkheid blijft de bestaansreden van de partij. Bijna het volledige partij-apparaat heeft wortels in de Vlaamse beweging. Van de Vlaamse Volksbeweging (VVB), de Vlaams-nationalistische media zoals Doorbraak en Meervoud, tot in flamingante universiteitskringen.

Als die Vlaamse achterban zich openlijk verzet tegen de partij staat er niemand te lachen. Sinds de regeringsdeelname wordt de kritiek alsmaar feller dat N-VA haar bestaansreden aan het verloochen is, maar de tegenwind was nooit zo sterk als nu. "We moeten als Vlaams-nationalisten aan hetzelfde zeel trekken. Elkaar verwijten maken, dat doet allemaal verschrikkelijk veel pijn", reageerde Theo Francken gisterochtend op Radio 1.

Toch blijven de reacties voor het overige lauw. Geen enkel toonaangevend N-VA-lid staat op om de criticasters gelijk te geven. Omgekeerd valt geen enkele belangrijke pion de Vlaamse beweging aan. De reflex is doorgaans: de tanden opeen klemmen en soms eens binnensmonds vloeken. "We willen de Vlaamse beweging op het hart drukken dat er niets veranderd is aan onze communautaire standpunten", vertelt partijwoordvoerder Joachim Pohlmann. "We zijn een Vlaams-nationalistische partij die voor confederalisme gaat. Daar bestaat geen enkele twijfel over. De communautaire denktank Objectief V blijft ook sowieso bestaan. Onze beslissing over Vuye en Wouters heeft niets met de inhoud te maken maar alles met hun gedrag."

IJzerwake

Dat niemand de Vlaamse bewegers voluit van repliek durft dienen, zegt veel over de ongemakkelijke verhouding tussen N-VA en de Vlaamse beweging. Eigenlijk ziet de partij zichzelf als de belangrijkste exponent van het Vlaams-nationalisme, met in haar partijleiding de slimste denkers. Maar de traditionele geel-zwarte cenakels volledige opzij zetten, ligt te gevoelig.

Voorzitter Bart De Wever tobt hier al langer over. In een interview met deze krant uit 2012 zei hij ooit dat "de enige bijdrage die de Vlaamse beweging nog kan leveren aan een onafhankelijk Vlaanderen, is ophouden te bestaan". De Wever heeft een vastomlijnd idee over hoe je een succesvol nationalisme kunt vormgeven. Het nut van het discours van de Vlaamse organisaties lijkt hem daarbij klein. Een aantal zaken zijn goed voor de folklore, denk aan de IJzerwake, maar het is de essentie niet.

Voor De Wever is politiek ratio. Al beseft hij dat het voor veel van zijn partijgenoten ook emotie is. Te hard op de tenen trappen van de Vlaamse bewegers doet hij daarom niet. Bronnen dicht bij de voorzitter zeggen dat dit hem soms frustreert.

Wat de relatie tussen N-VA en de Vlaamse beweging verder bemoeilijkt, is de betrokkenheid van Vlaams Belang in de meeste organisaties. Zo moet de Vlaamse volksbeweging in een politiek landschap met twee Vlaams-nationalistische partijen constant schipperen tussen N-VA en Vlaams Belang. Onder voorzitter Peter De Roover ging de voorkeur duidelijk naar N-VA. Sinds zijn overstap naar die partij is het evenwicht weer verschoven. Zo is de ex-rechterhand van Gerolf Annemans nu stafmedewerker bij de VVB.

Dit soort personeelswissels heeft praktische redenen. Vlaams Belang moet veel medewerkers elders 'asiel' aanbieden door de electorale krimp. Maar ze gaan ook altijd hand in hand met de nodige intriges. De voormalige penningmeester van de VVB, Pieter Vandermoere, schreef maandag op Facebook dat het wel "bijzonder hypocriet moet zijn om N-VA interne vetes te verwijten terwijl de VVB zelf net met bloed aan de handen uit het strijdtoneel komt."

Luis in de pels

Kan het dan dat N-VA en de Vlaamse beweging straks zo ver uit mekaar groeien dat het finaal echt tot een breuk komt? De kans lijkt klein. Ook vanuit de Vlaamse beweging staat daar niemand om te springen. "We gaan geen bruggen opblazen", zegt Pieter Bauwens, de hoofdredacteur van Doorbraak. "Natuurlijk zijn we kwaad, maar we blijven doen wat we moeten doen: de luis in de pels zijn en N-VA erop wijzen dat het communautaire het belangrijkste blijft. De partij heeft de macht en de middelen om de Vlaamse boodschap uit te dragen - meer dan ooit. Daarom is het zo jammer dat ze het niet doet."