Direct naar artikelinhoud

Opstand of niet, Kabila blijft aan de macht

Kabila's onuitputtelijke creativiteit om langer aan de macht te blijven, zorgt ervoor dat een groot deel van de bevolking in opstand komt. Het feit dat het land sociaal aan de grond zit, maakt dat veel Congolezen niets meer te verliezen hebben.

Dat maandag 19 september een woelige dag zou worden in Kinshasa, viel te verwachten. Die dag moest de verkiezingscommissie de datum bekendmaken van de presidentsverkiezingen. Maar wat bijna iedereen voorspelde, kwam ook uit: er kwam geen nieuws van de verkiezingscommissie. Voor veel Congolezen was dit de officiële bevestiging dat er geen stembusgang komt en dat president Kabila zijn macht voor onbepaalde tijd wil bestendigen. Volgens de grondwet mag een president zich na twee legislaturen geen derde keer kandidaat stellen.

Het gevolg was dat in Kinshasa duizenden mensen woedend op straat kwamen en de confrontatie aangingen met de ordetroepen. Daarbij kwamen volgens de regering zeventien mensen om het leven, onder wie drie agenten. In de nacht van maandag op dinsdag staken 'geüniformeerde mannen' ook de hoofdkwartieren van zes oppositiepartijen in brand, waarbij vijf doden vielen.

Bepaalde bronnen zeggen dat er de afgelopen twee dagen in totaal zeker vijftig doden vielen. Human Rights Watch zegt dat er zeker 37 mensen het leven verloren. De kans is reëel dat het geweld niet zal stoppen en dat ook in andere grote steden onlusten zullen uitbreken.

Het ziet er met andere woorden naar uit dat voor president Kabila en zijn regime het moment van erop of eronder is aangebroken. Het geduld van veel Congolezen is op en dat is gezien de vele kunstgrepen van Kabila om zich aan de macht vast te grijpen niet verwonderlijk. Begin 2015 probeerde Kabila de presidentsverkiezingen al te torpederen door de stembusgang afhankelijk te stellen van een volkstelling: goed wetende dat zo'n telling in Congo een logistieke en tijdrovende nachtmerrie is. Toen al waren er bloedige protesten.

Maar dit voorjaar besliste het door Kabila benoemde grondwettelijke hof en stoemelings dat de president zijn ambtstermijn mocht verlengen "omdat het logistiek onmogelijk is om op korte termijn verkiezingen te organiseren". In diezelfde periode zette Kabila zijn belangrijkste tegenstander buitenspel. Moïse Katumbi, de razend populaire ex-gouverneur van provincie Katanga en voorzitter van Afrika's beste voetbalploeg TP Mazembe, werd na een schertsproces wegens corruptie veroordeeld. Katumbi vluchtte erna naar het buitenland.

Ook de jongste maanden deed het regime er alles aan om tegenstanders uit te schakelen: opposanten, mensenrechtenactivisten en kritische journalisten belandden zonder ernstige aanklacht in de gevangenis.

'Dialoog'

Het enige politieke lichtpuntje was dat Kabila een nationale dialoog aankondigde om uit de impasse te geraken. Maar die dialoog bleek niet meer dan een zinloos debat dat alle richtingen uitging en door Kabila gebruikt werd om de verlenging van zijn ambtstermijn te verantwoorden.

De frustratie over de politieke impasse wordt aangewakkerd door de barslechte economische en sociale situatie waarin de grote meerderheid van de Congolezen zich bevindt. Hoewel het land over enorme voorraden koper, kobalt, diamant, goud, uranium en coltan beschikt leeft 88 procent van de Congolezen onder de internationale armoedegrens van 1,25 dollar per dag.

"Als de president al in iets succesvol is geweest," zeggen sarcastische waarnemers, "dan is dat in het uitbouwen van een doorgedreven kleptocratie die de opbrengsten van de gigantische bodemrijkdommen naar enkele buitenlandse bankrekeningen laat vloeien."

Verkiezingen

Ook de internationale gemeenschap heeft zijn greep op de situatie in Congo verloren. Zowel de VS, Frankrijk als België hebben zo goed als geen invloed meer op Kabila.

Naar aanleiding van de dodelijke rellen van maandag kon Belgisch buitenlandminister Didier Reynders (MR) niet meer doen dan alle betrokkenen tot terughoudendheid op te roepen. "In de geest van de grondwet vraagt hij alle politieke betrokkenen in de DRC om op een vreedzame manier zo vlug mogelijk verkiezingen te organiseren en om een consensus te vinden over de technische aspecten om dit mogelijk te maken."