Direct naar artikelinhoud

'NAVO liet bootvluchtelingen achter om te sterven'

De Raad van Europa heeft een vernietigend rapport uitgebracht over de NAVO en de Italiaanse kustwacht. In maart 2011 lieten zij een op drift geraakt bootje met 72 Afrikaanse vluchtelingen achter 'om te sterven' op de Middellandse Zee.

Slechts negen passagiers overleefden de fatale tocht in een overvol bootje dat naar het Italiaanse eiland Lampedusa wilde varen. Eenenzestig immigranten, onder wie twee baby's, stierven van honger en dorst. Twee anderen stierven vlak nadat het bootje, dat zonder benzine kwam te zitten, na een tocht van vijftien dagen was aangespoeld op de Libische kust.

"De NAVO heeft nagelaten te reageren op noodoproepen, ook al waren er militaire schepen in de buurt toen de signalen werden uitgezonden", luidt een van de conclusies van het rapport. De Raad, die de mensenrechten in Europa bewaakt, spreekt van "een zwarte dag voor Europa". De NAVO patrouilleerde het gebied destijds met helikopters en schepen om een wapenembargo tegen Libië te handhaven.

De vluchtelingen slaagden erin via een satelliettelefoon contact te leggen met een Eritrese priester in Italië, die de kustwacht alarmeerde. Deze stuurde een oproep aan alle schepen in de buurt om de boot te redden. De kustwacht controleerde niet of dat ook gebeurde en organiseerde zelf geen reddingsoperatie. Het bericht ging ook naar het NAVO-hoofdkwartier maar werd vandaar nooit doorgestuurd naar NAVO-schepen in het gebied. Een helikopter gooide water en biscuits af boven het bootje maar keerde nooit terug.

Op de tiende dag van de tocht, toen de helft van de passagiers al was overleden, passeerde een groot militair schip. Dat maakte volgens overlevenden foto's van het bootje, maar ondernam evenmin actie om de migranten te redden. Die hielden in hun wanhoop de lege benzinetank en twee dode baby's omhoog. Een Tunesisch vissersschip wees de migranten de weg naar Lampedusa maar voer daarna weg. Het Britse dagblad The Guardian onthulde het drama vorig jaar.

"Het bootje was gelokaliseerd en geobserveerd", schrijft rapporteur Tineke Strik in haar rapport. "Deze mensen hadden niet hoeven sterven." Een anonieme NAVO-functionaris zegt in het rapport dat het "een eitje" zou zijn geweest om het zeven meter lange bootje te redden. In het rapport wordt de tocht van Libië naar Italië omschreven als "een slalom tussen militaire schepen".

Strik slaagde er niet in de identiteit te achterhalen van de helikopter en het militaire vaartuig die vlak bij het bootje zijn geweest. "Ik heb onvoldoende medewerking gehad van de NAVO", zegt ze telefonisch. Ze roept de NAVO op om meer informatie te verschaffen en wil ook gebruik maken van satellietbeelden.

2011 was "het dodelijkste jaar" op de Middellandse Zee, aldus Strik. Er kwamen 1.500 migranten om in een poging Europa te bereiken. De NAVO stelt vorig jaar tenminste 600 vluchtelingen op zee hebben gered. De 72 bootvluchtelingen waren Afrikanen uit Libië. Veel Afrikanen werden ervan verdacht huurlingen te zijn voor de later vermoorde dictator Myanmar Kadhafi. Net als vele anderen probeerde deze groep van 72 vluchtelingen via mensensmokkelaars naar het eiland Lampedusa te komen. Het rapport stelt dat de NAVO onvoldoende was voorbereid op de vluchtelingenstroom uit land.