'Sociale rechten moeten Europa's kompas worden'

Net halfweg in haar mandaat zet Marianne Thyssen woensdag een eerste kroon op haar voorbije twee jaar. De Belgische EU-commissaris voor Werkgelegenheid, Sociale Zaken, Vaardigheden en Arbeidsmobiliteit zal dan de Europese Pijler voor Sociale Rechten voorstellen, een pakket aanbevelingen van de Commissie aan de lidstaten en sociale partners om iedereen recht te geven op toegang tot arbeidsmarkt en kwalitatieve jobs; opleiding en levenslang leren én betere sociale bescherming. Na enkele tropenjaren waarin Europa vereenzelvigd werd met kille besparingen moet dit project weer de aandacht verleggen van de cijfers naar de mensen, en van werkonzekerheid naar werkbaar werk.

"Sociale rechten moeten Europa's nieuwe kompas worden", zegt Thyssen. "We gaan een bruikbaar kader voorstellen om ons sociaal en werkgelegenheidsbeleid aan te passen aan de realiteit, na omwentelingen door globalisering, digitalisering en vergrijzing. We zullen moeten veranderen om te bewaren wat we hebben, en economische groei te laten samenvallen met sociale vooruitgang."

Eenduidigheid

Concreet volgt woensdag al een eerste overleg met de sociale partners, met als einddoel "de garantie dat iedereen die werkt zal bijdragen aan - én gedekt wordt door - de sociale zekerheidsstelsels van de lidstaten".

Een grote noodzaak, nu steeds meer mensen zonder duidelijk statuut gaan werken voor digitale, internationale, platformen zoals Uber, Airbnb of Deliveroo. Thyssen: "Zijn ze werknemers, werkgevers of zelfstandigen? Hebben ze recht op sociale zekerheid, werktijden of een cao? Er moet eenduidigheid in komen. Wij gaan niet zeggen hoe de lidstaten hun sociale bescherming moeten organiseren, maar ze moeten ons verzekeren dat iedereen ergens zal thuishoren."

Thyssen zet ook haar schouders onder een Europese strategie voor een betere werk-privébalans. "Een van de concreetste thema's in de sociale pijler wordt de overdraagbaarheid van ouderschapsverlof tussen vrouwen en mannen", zegt ze, "zodat mannen evenwaardig de zorgtaken van hun kinderen op zich kunnen nemen." Details worden pas uitgewerkt nadat het college van Commissarissen dit woensdag goedkeurt maar het doel is "minimum-standaarden te zetten".

"Mijn hoofddoel is vrouwen meer kansen te geven om op de arbeidsmarkt te komen én erop te blijven", zegt Thyssen. "Nu zakt de werkzaamheidsgraad vanaf er kinderen zijn. Voor sommigen is dat een keuze maar veel vrouwelijke talenten blijven tegen hun wil weg van de arbeidsmarkt omdat ze werk en privé niet mogen bolwerken. We moeten die barrières wegnemen - ook om te voorkomen dat vrouwen op pensioen geconfronteerd worden met een inkomenskloof van 40 procent met de man, of in armoede tuimelen na echtscheiding of overlijden."

Ook rond mantelzorg zal Thyssen aanbevelingen doen. "Als zoon of dochter moet je er af en toe enkele dagen voor hulpbehoevende ouders kunnen staan." De Commissie zal ook de richtlijnen over arbeidsduur en contracten "beter en normatiever" maken - want over beide heerst nu rechtsonzekerheid.

De Pijler voor Sociale Rechten wordt woensdag bewust samen voorgesteld met het Witboek van voorzitter Jean-Claude Juncker over Europa's toekomst - omdat het een fundament moet worden onder de unie, eurozone en de interne markt. De grote vraag is of dit socialer Europa de komende weken en maanden nog een tegengif kan worden voor het anti-EU-populisme, zoals in de richtinggevende Franse presidentsverkiezingen waar Marine Le Pen een 'frexit'-campagne voert. Thyssen hoopt dat de Fransen zich bewust zijn van de uitdagingen. "De vrede op ons continent sinds WO II mogen we niet weglachen. Rondom de EU zitten we in een situatie die allesbehalve stabiel is en die snel kan overslaan. Dit is een gevaarlijk moment. We hebben elkaar meer dan ooit nodig voor onze stabiliteit. We verhoogden door Europa ook onze levensstandaard. Ja, er zijn problemen, het is niet perfect, maar laat ons samenwerken om alles verder te verbeteren".