'Geweld kan voor Europese crisis zorgen'
Waaiert de Spaanse crisis ook uit naar de rest van Europa? 'Dat kan, als het in Catalonië tot geweld komt', zegt David Criekemans, docent buitenlands beleid aan de UAntwerpen.
Catalonië verklaart zichzelf onafhankelijk, maar de regering is ontslagen. Is de move van Puigdemont mislukt?
"Het ziet er niet al te best uit voor de Catalanen: de regering is naar huis gestuurd, er komen nieuwe verkiezingen. De vraag is: hoe zal Madrid voorts reageren? De kans bestaat dat het op geweld uitdraait tussen de Guardia Civil en burgers die het heft in eigen handen willen nemen. Daarnaast moeten we ook kijken naar de Mossos d'Esquadra, de Catalaanse politie. Hun chef is ontslagen, maar wil de rest wel meewerken met Madrid? Het is cynisch, maar dat kan misschien een laatste redding voor Puigdemont zijn. Als het tot geweld komt, moet Europa wel anders kijken naar die hele situatie."
Is de Spaanse crisis ook een Europese crisis?
"Op dit moment nog niet. Macron, Merkel en de andere leiders hanteren voorlopig de diepvriesstrategie: ze stoppen het probleem weg. Als de afwikkeling gewelddadig wordt, dan kunnen zij niet meer wegkijken. Dan moet Europa zich uitspreken en ingrijpen. Dan wordt het wel een Europese crisis."
Voorlopig erkent niemand de onafhankelijke staat Catalonië. Blijft dat ook zo?
"In Europa zal niemand Catalonië steunen, maar wie weet gaat Rusland in de potjes roeren. Poetin houdt wel van wat instabiliteit in Europa, dat weten we. De Russische handel met Spanje bedraagt slechts 1 procent van zijn totale handel. Dat is geen onoverkomelijk probleem. Bovendien heeft hij nog een bijkomend argument: het Westen kon indertijd het onafhankelijke Kosovo niet snel genoeg erkennen, vindt hij. Nu de Catalanen dat willen, gaat iedereen op de rem staan. Ook dat is een argument."
Zal de Catalaanse kwestie nu net wel of net niet voor een domino-effect zorgen in Spanje?
"Dat zal eerder net niet zijn, zeker in Spanje. Het Baskenland wil meer autonomie, maar is minder fel dan Catalonië. Sowieso hebben de Basken minder bevoegdheden dan de Catalanen. Wat Barcelona al had, was voor Bilbao een ultieme droom. Veel verder zullen zij niet willen gaan. Bovendien zijn die regio's ook verdeeld, net zoals Catalonië trouwens. Lang niet iedereen wil zich afscheiden."
En wat met de andere Europese regio's?
"Ook daar zal geen grote golf ontstaan. Lang niet al die regio's hebben nu decentrale overheiden of zelfs partijen. Die zijn vaak simpelweg niet klaar voor grotere autonomie, laat staan onafhankelijkheid. Binnen Europa zie ik Schotland als enige mogelijke dominosteentje. Als er geen brexitdeal komt, en zo ziet het er toch naar uit, dan zullen de Schotten snel een tweede referendum organiseren. Maar zij zullen waarschijnlijk de enigen zijn."