'Doorbraak extreemrechts geen fataliteit'
Nederland koos woensdag een parlement, Frankrijk straks een president. Dat mogen dan heel verschillende stembusgangen zijn, onze zuiderburen keken met argusogen naar Den Haag. Zo opgelucht als de klassieke politici reageerden, zo discreet bleef Marine Le Pen.
"De Europese kwartfinale in de strijd tegen het populisme." Zo omschreef de Nederlandse premier Mark Rutte de landelijke verkiezingen van woensdag. Frankrijk, waar op 23 april de eerste ronde van de presidentsverkiezingen plaatsvindt, is volgens Rutte goed voor de "halve finale".
Die strijd is niet gestreden, de extreemrechtse kandidate Marine Le Pen blijft hoge toppen scheren bij kiezers en opinie. Toch beschouwt de Franse politiek Wilders' on-eclatante zege als een opsteker.
"Een duidelijke overwinning tegen het populisme", zo reageerde ontslagnemend president François Hollande, die Rutte "hartelijk" feliciteerde. Hollandes minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault, eveneens van de Parti Socialiste (PS), maakte zijn "gelukwensen over aan het Nederlandse volk, dat de opmars van extreemrechts heeft afgeremd".
De conservatieve presidentskandidaat François Fillon, deze week in staat van beschuldiging gesteld voor misbruik van overheidsfondsen, ontwaart in Ruttes succes een voorafspiegeling van zijn eigen zege: "Deze verkiezing bewijst opnieuw dat als rechts en het centrum over een duidelijk programma beschikken, zij de beste dam tegen populisme en extremisme zijn."
Emmanuel Macron, een centrumkandidaat met een programma dat het midden houdt tussen sociaal-democratisch en links-liberaal, zei dan weer dat "Nederland laat zien dat de doorbraak van extreemrechts geen fataliteit is" en dat "de progressieve krachten" vooruitgang boeken.
Moed scheppen
Onder die laatsten verstaat Macron alleszins niet de PvdA, een zusterpartij van de PS die fors in het zand beet. Veeleer doelt de kandidaat op D66, dat op winst eindigde en inhoudelijk in de buurt komt van Macrons beweging 'En Marche!' Ook die is uitgesproken pro-Europees.
Niet meteen op het Nederlandse resultaat reageren deed intussen PS-kandidaat Benoît Hamon. Toch kan ook Hamon moed scheppen: de PS'er, die een vliegende start nam maar intussen achterop hinkt in de kiesintenties, ziet zich bevestigd in zijn standpunt dat sociaal-democratisch links zichzelf in de vernieling heeft gereden door te veel compromissen te sluiten met de liberalen. Hamons eigen plan is flink linkser.
Wie er ook het zwijgen toe deed, gisteren, was Marine Le Pen. De politica, die als 'vrouw, moeder en advocate' zelfs in het Nederlands campagne voert op haar site en geen Twitter-kans aan het toeval overlaat, bleef actief op @MLP_officiel - zonder echter aan Nederland te refereren. "De zege komt dichterbij", toetste ze vanuit het zuidelijke departement Var.
Politiek analiste Céline Bracq, van het studiebureau Odoxa, verwondert Le Pens stilte niet. "Zelf zal ze zich niet zo lekker voelen bij Wilders' score, maar ze weet natuurlijk dat haar kiezers niet wakker liggen van Nederland. Wat hier (gisterochtend) in Frankrijk is gebeurd (de aanslag met een bombrief op het Parijse IMF-kantoor en een schietpartij op een school in het zuiden, LD), is veel bepalender."
Op radiozender France Inter stelde politiek journalist Bernard Guetta intussen dat de non-doorbraak van Wilders goed nieuws was voor "het pro-Europese centrum" - lees: voor Macron.
Bracq: "En dat is in zekere zin correct. Veel mensen die hun stem voor Macron denken te zullen uitbrengen, doen dat omdat ze hem de veiligste optie vinden tegen Le Pen. Zij zullen wellicht de afweging maken dat de Nederlandse strategie gewerkt heeft, dat politici die wél in Europa geloven de beste bescherming zijn tegen het populisme."
Grote omzichtigheid is geboden, maar als de tweede ronde van de presidentsverkiezingen vandaag plaatsvond, zou Macron het afgetekend halen van Le Pen. De rechtse Fillon noch de linkse Hamon zouden de eerste ronde overleven.