'Serial', dé oorwurm van het najaar
DOWNLOAD. De podcast, de online audiouitzending die je kan downloaden op je smartphone of computer, is terug van nooit weggeweest. De komst van de Amerikaanse misdaadreeks Serial veroorzaakte een aardverschuiving in het luisterlandschap.
Steeds meer Britse en Amerikaanse oren zweren bij de podcast en dat zou ook hier weleens voelbaar kunnen worden. De basis van Serial is erg simpel. De podcast brengt een spannende misdaadserie die week na week vanuit verschillende standpunten het verhaal van de middelbare schoolstudent Adnan Syed reconstrueert. De jonge, aantrekkelijke Adnan werd in 1999 veroordeeld voor de moord op zijn populaire klasgenote en ex-vriendin Hae Min Lee. Nu, vijftien jaar later, heropent bedenkster Sarah Koenig de zaak door stelselmatig in het geheugen van Adnan en zijn medepersonages te graven. Zo vormt ze een puzzel die elke aflevering groter en al dan niet complexer wordt. Je krijgt het gevoel dat het nooit zal eindigen, want je hebt geen idee waar de podcast naartoe gaat, maar dat is net een van de vele verslavende factoren van de reeks.
Serial prijkt bovenaan alle hitlijsten. Zowel de Amerikaanse, als de Australische, als de Britse media zijn laaiend enthousiast, een frappante en voorbarige vaststelling, want niemand weet voorlopig hoe Serial zal aflopen. Zelfs Sarah Koenig zelf beweert niet te weten waar haar verhaal naartoe gaat. Zo laat ze ruimte open voor speculatie, maar geeft ze luisteraars evenzeer een reden om op eender welk moment af te haken.
Hoe kan een louter auditief verhaal dat letterlijk plotloos is dan voor zoveel opschudding zorgen? Serial is nog maar zeven weken oud en nu al is het de meest besproken podcast van het moment, met luistercijfers die in de miljoenen lopen. Al komt dat succes nu ook weer niet uit de lucht vallen. Koenig is een gerespecteerd producer bij This American Life, een drukbeluisterd radioprogramma uitgezonden op vijfhonderd kanalen, dat zelf aan de basis ligt van het immense succes van podcasts in de VS.
Nostalgie
De kracht van Serial schuilt in het geduld dat je moet kweken als je mee wil opgaan in het verhaal. Aan het einde van elke aflevering hangt een cliffhanger vast die je stof tot nadenken geeft. Je kunt tot nu toe binge-luisteren tot aflevering 7, maar daarna is het lang afwachten tot er zeven dagen verstreken zijn. Het opgebrachte geduld resulteert in uitpuilende internetfora, volgeschreven met theorieën over mogelijke daders. Serial katapulteert ons terug naar een nostalgisch pre-digitaal tijdperk, toen we nog met zijn allen voor de buis zaten op zoek naar De Mol, en precies dat werpt zijn vruchten af. Het medium vraagt ook weinig infrastructuur: downloadbaar op je smartphone neemt het zelfs nog minder plaats in beslag dan een e-reader.
Ook de mogelijkheid om het te combineren met andere activiteiten, zoals treinreizen, koken of autorijden maakt het net zo aantrekkelijk. Sophie Jones uit Bristol heeft de podcast volledig in haar leven ingebed. Ze beluistert acht tot negen podcasts per week, voornamelijk op de fiets: van comedy Bang Bang tot BBC News tot fictie als Serial. Vroeger speelde vooral muziek door haar hoofdtelefoon, keek ze gewoon naar het nieuws en als afgestudeerd literatuurstudent verslond ze ook boeken bij de vleet. Dit is in haar steeds drukker geworden werk- en gezinsleven vervangen door de allesomvattende podcast. Een vluchtigere, maar erg effectieve manier om op dode momenten zowel kennis als ontspanning op te doen.
En België?
Het blijft erg stil aan onze zijde van de podcastgemeenschap. De term 'podcast' bestaat tien jaar en kende in die tijd een mooie groei, maar daar hebben wij in België niet veel van gemerkt. Met vallen en opstaan bleef het fenomeen hier op kalverpootjes overeind, nooit liepen Belgen echt wild van het idee. Enkel Evy Gruyaert kan meespreken van het daverende succes, met haar Start-to-run-format waarmee ze half Vlaanderen en Nederland al in de sportschoenen kreeg. Niet iedereen is ook even opgezet met het idee. Het luisteren vergt concentratie en creativiteit. Mindere geluidsopnames werken frustrerend. De podcast wordt vaak afgedaan als een erg gemakkelijke oplossing. Simpel van vorm, gemakkelijk te maken. Het is een 'luie' schakel tussen film, radio en literatuur en het ruikt naar alweer een manier om nog gehaaster door het leven te gaan. In Nederland is sinds vorig jaar een revival ontstaan. Alvast benieuwd of een idee als Serial hier ook zo zal aanslaan.