'Als je hoog staat op de sociale ladder, wordt drank een deel van je leven'

Brussel

Van onze verslaggever

Wim Nijsten

Het Londense University College onderzocht of een stressvolle werkomgeving bijdraagt tot een alcoholverslaving, een belangrijk thema in de westerse wereld. In het verleden is veel aandacht besteed aan de genetische factoren die zulk een verslaving veroorzaken, maar naar de verantwoordelijke omgevingsfactoren is nog maar weinig onderzoek verricht. Daarom ondervroegen de onderzoekers achtduizend overheidsbedienden van verschillende diensten in Londen naar hun alcoholgebruik. De resultaten van de studie spreken voor zich: als er geen evenwicht is tussen de inspanning en de beloning zijn mensen vaak langdurig afwezig, staan ze psychologisch enorm zwak en heeft dat een slechte invloed op hun relatie. Ze beginnen als gevolg daarvan vaak te drinken, en voor ze het weten zijn ze verslaafd.

Ruim tien procent van de mannelijke ambtenaren is alcoholist, en dat zowel bij de laagste bedienden als bij de topkaders. Bij vrouwelijke ambtenaren is de situatie totaal anders: hoe lager hun graad is, hoe minder vaak ze een alcoholprobleem hebben. Maar als hun functie belangrijker wordt, gaan vrouwen ook meer drinken, en in de hoogste functies zijn er meer vrouwelijke alcoholisten dan mannelijke. Vrouwen in de hoogste posities zijn tot drie keer meer verslaafd (14 procent) dan hun collega's in lagere posities (slechts 4 procent). "De resultaten van dit onderzoek verbazen mij absoluut niet", zegt Paul van de AA. "Hoe hoger je op de sociale ladder klimt, hoe meer je drinkt. Je werk schuift immers weg van de kantooruren en weg van je bureau: lunchmeetings, recepties, een glas gaan drinken met een zakenpartner... Drank wordt als het ware een deel van je werk en van je leven. Omdat je door je job zo weinig vrije tijd hebt, ga je bovendien een extra inspanning doen voor je sociaal leven. Je ontvangt mensen met een flesje wijn of je gaat op café nog een pintje drinken met een collega."

Maar niet alleen het feit dat mensen beroepsmatig meer drinken, maakt hen tot alcoholisten. De factor stress speelt ook een zeer belangrijke rol. "Mensen die vinden dat ze veel moeite doen en daar niet voor beloond worden, lopen een hoog risico om een probleemdrinker te worden", zegt Jenny Head, die het onderzoek leidde. "We hebben eerder al aangetoond dat stress op het werk tot een slechte gezondheid kan leiden, en alcoholisme is gewoon een andere uiting van de impact van stress op de gezondheid." Cijfers voor Vlaanderen bestaan er niet volgens onze gesprekspartner bij de AA, maar uit ervaring weet hij dat stress vaak kan leiden tot alcoholisme. "Voor de meeste alcoholisten is alcohol een vlucht", zegt hij. "Een vlucht weg van de gejaagdheid van het leven, een vlucht weg van hun verdriet. Veel van de mensen die zich bij de AA melden hebben een ouder of een partner verloren en zijn beginnen te drinken omdat alcohol hen rustig maakt. Van alcohol geraak je immers in een roes, en dan kun je al je problemen even opzijschuiven." Volgens Jenny Head is de stress voor vrouwen aan de top eens zo groot als bij mannen. "Vrouwen gaan drinken omdat ze vinden dat ze in vergelijking met hun mannelijke collega's niet genoeg beloond worden voor hun prestaties", zegt ze. "Ze moeten ook harder vechten voor een promotie of om aan de top te blijven. Het befaamde 'glazen plafond' bestaat nog altijd voor vrouwen. Daarom gaan ze vaak het gedrag van mannen imiteren en dus meer drinken. Veel vrouwen moeten als ze thuiskomen dan ook nog eens voor hun gezin zorgen, wat alleen maar voor extra druk zorgt", zegt ze. "Maar vaak hebben vrouwen aan de top ook geen partner of vrienden die hen op het moment dat ze ermee beginnen, het drinken kunnen beletten."

"Dat klopt", zegt Paul. "Maar opgepast, niet alleen mensen die drinken om te vergeten raken verslaafd, maar ook mensen die een glas gaan drinken omdat ze iets te vieren hebben, kunnen verslaafd geraken. In Vlaanderen is alcoholgebruik cultuurgebonden: bij elke gelegenheid drinken we wel een glas. Een verjaardagsfeestje, een goed rapport, de dood van je moeder... Elke reden is goed om iets te drinken. Van kindsbeen is ons ingelepeld dat alcohol drinken normaal is, terwijl het een harddrug is die jaarlijks meer doden maakt dan bijvoorbeeld heroïne. Het is een echte ziekte, en een 'besmette' die een glaasje drinkt, zal er daarna nog eentje drinken en nog eentje, tot hij dronken is. Bij de AA proberen we die mensen ervan te overtuigen nooit meer aan dat ene glaasje te beginnen, want zodra je alcoholist bent, ben altijd alcoholist. Dat klinkt misschien cru, maar het is wel zo."

"'De alcoholist' bestaat dan ook niet", besluit hij. "Als je in een willekeurige straat in Vlaanderen van deur tot deur gaat, kom je de leden van de AA tegen: een huisvrouw, een arbeider, een bediende, een hoger kaderlid, geletterden en ongeletterden, mannen en vrouwen... De ziekte die alcohol heet bedreigt iedereen."

'Als er op het werk geen evenwicht is tussen de inspanning en de beloning zijn mensen vaak afwezig, staan ze psychologisch zwak en gaan ze drinken'