Direct naar artikelinhoud

'Turkije vroeg me te spioneren bij 'Zaman''

Journaliste Anne Van Roste (22) zegt dat er vanuit Turkije wel degelijk druk kwam op de Belgische lezers van de krant Zaman. Een staatsadviseur beloofde haar een reis naar Turkije in ruil voor de lijst met abonnees. 'Op school leer je niet wat je moet doen als een staat je benadert om te spioneren', getuigt de jonge vrouw.

"Ik hoop dat ik niets verkeerd gezegd heb. Dat dit mij niet achtervolgt", zucht Anne Van Roste na ons gesprek. Ze is aan de Arteveldehogeschool afgestudeerd als journalist, maar begint vandaag te werken in het Kruidvat.

Vóór de zomer zag het ernaar uit dat ze aan de slag kon bij Zaman Vandaag, maar in de nasleep van de mislukte staatsgreep moest de Belgische afdeling van de krant de deuren sluiten. Nu vertelt ze dat een Turkse staatsadviseur probeerde via haar aan de lijst met abonnees van Zaman te geraken.

Anne woont in het Oost-Vlaamse Zele, daar is ze opgegroeid. De gemeente heeft een grote Turkse gemeenschap - "3.000 à 4.000 man op een totaal van 20.000 mensen", schat Anne. Via Turkse vrienden en vriendinnen groeide haar fascinatie voor het land. Als studente journalistiek stortte ze zich op Turkije. "Ik ben Turkse les gaan volgen in avondschool en las elk boek over Turkije dat ik kon vinden."

Flesje parfum

Het liefst wou Van Roste op stage naar Turkije zelf. Geen enkel medium reageerde. In België geraakte ze wel binnen bij Zaman Vandaag. Een risico, want Zaman wordt geassocieerd met Fethullah Gülen, aartsvijand van de Turkse president Erdogan. Turkse kennissen reageerden afwijzend, boos zelfs. "Ik vond niets anders, het was Zaman of niets", zegt Anne. "Ik had zelf vooroordelen, maar was aangenaam verrast. Ze hebben nooit gezegd wat ik wel of niet mocht schrijven."

Haar stage liep begin april af en hoofdredacteur Mete Özturk bood haar aan vast te beginnen. "Maar ik moest eerst nog mijn bachelorproef afmaken, over de AKP in België", zegt Anne. Ze vermoedt dat ze via haar eindwerk in het spionageverhaal verzeilde.

In Beringen interviewde Anne de beheerder van de Facebook-pagina AK Parti Belçika. Die haalde er een journalist met Turkse roots van Het Belang van Limburg bij, en de journalist bracht haar in contact met een Turks staatsadviseur. "Interessant voor mijn eindwerk, dacht ik", zegt Anne. "We hebben hier in Zele afgesproken op een terras."

Tijdens dat gesprek polste de adviseur of ze interesse had om Turkije te bezoeken. Ze hield de boot af. Ze zei niet neen, maar ook niet ja. "Als ik zou willen, kon ik zelfs een jaar in Turkije gaan studeren. 'Je gaat me toch niet wijsmaken dat mijn werk voor Zaman geen probleem is?', vroeg ik. Waarop hij zei: 'Neen, het is zelfs interessant als je daar blijft werken'."

Einde verhaal

Na een maand radiostilte meldden de journalist en de adviseur begin juni dat ze in Zele waren en haar wensten te bezoeken. Ze kreeg een fles parfum en vijf dozen Turks fruit. Toen liet de journalist vallen dat het wel interessant zou zijn om een lijst met de abonnees van Zaman te hebben. "Ik heb meteen gezegd dat ik die lijst niet heb en dat ik 100 procent zeker was dat ik niet aan zo'n lijst zou geraken. 'We zullen nog zien', zeiden ze."

De dagen en weken daarop kreeg ze ettelijke telefoontjes. "Mijn reis naar Turkije bleek al geboekt", zegt Anne. Ze toont een Whatsapp-bericht: "You'll make me happy if you bring the list when you come." Anne liet toen pas duidelijk verstaan dat ze niet geïnteresseerd was. De staatsadviseur was niet blij.

"Ook de journalist zette me onder druk. Na de couppoging zei hij me aan de telefoon: 'Nu weten we waarom je hebt afgezegd. Je wist dat er een staatsgreep zou plaatsvinden'," vertelt Anne. "Die timing blijft heel raar: de dag na de staatsgreep moest ik in Turkije staan wapperen met de lijst van abonnees van Zaman."

Op 1 augustus zou Anne beginnen op de redactie van Zaman Vandaag. De hoofdredacteur lichtte haar meteen in dat het einde verhaal was voor de krant. "Het was geen verrassing. Ook zonder de staatsgreep zegden mensen hun abonnement op: het was een risico geworden Zaman te lezen. Misschien hebben gülenisten een staatsgreep gepleegd, maar ík heb geen staatsgreep gepleegd. Mijn collega's bij Zaman evenmin."

Uitdaging

Eerst wilde Anne haar spionageverhaal stilhouden. "Ik was bang. Je wilt geen vijanden maken", zegt ze. Tot de Facebook-pagina AK Parti Belçika haar - zonder haar naam te noemen - in de mond legde datZaman financiële problemen had en er geen sprake kon zijn van druk op de lezers. "Dat is een grove leugen. Ik heb een opname van ons gesprek om dat te bewijzen", stelt Anne.

"Alles wat ik heb meegemaakt sinds ik bij Zaman zat, is te gek voor woorden", zegt ze. "Ik heb vaak gedacht: in wat voor bizarre film zit ik hier? Ik had nooit gedacht dat ik bedreigingen zou krijgen of dat mensen boos zouden zijn. Ze hebben mijn pen afgepakt."

Houdt ze er een afkeer van Turkije aan over? Of blijft haar fascinatie overeind? "Ja, meer dan ooit!", lacht ze. "Het blijft een mooi, heel interessant land. Het is een uitdaging om uit te leggen wat daar gebeurt. Dat is nu meer dan ooit nodig."