Sels brengt Leuven Nieuwe Zakelijkheid

Zijn vader, zijn zus, zijn schoonbroer en, natuurlijk, hijzelf. Luc Sels (50) wordt vaak voor een econoom versleten. Maar hij komt, zo zegt hij ook zelf, uit een familie van sociologen. "Alles ademde vroeger bij ons sociologie", zegt de nieuwe rector van de KU Leuven. "Luc heeft het voordeel dat hij structuren kan lezen en veranderen", zegt KU Leuven-arbeidssocioloog en schoonbroer Geert Van Hootegem. "Toen hij decaan werd, was hij de jongste ooit voor die functie. Toen zei ik al tegen hem: 'Jij wordt ooit rector!' Hij lachte dat weg, maar ik heb gelijk gekregen."

Tekent die anekdote de carrière van Sels? Het is maar de vraag. Zowel hijzelf als velen uit zijn omgeving stellen dat de 'rector elect' niet aan loopbaanplanning doet. Zo had hij gerust nog vier jaar kunnen wachten alvorens een gooi te doen naar de hoogste academische functie. Tegelijkertijd is Sels, vader van vijf kinderen en een verwoed motorrijder, ook niet voor niets de arena ingestapt. Al gebeurde dat naar eigen zeggen pas nadat meerdere collega's hem dat herhaaldelijk vroegen.

"Er circuleert een verhaal dat ik in december al van plan was om de sprong te wagen, maar dat klopt echt niet", zegt Sels. "In januari ben ik nog een maand naar China gegaan, en teruggekomen met het idee dat ik het niet zou doen. Maar terug in Leuven waren er meerdere professoren en decanen die weer contact met me opnamen. Eind februari heb ik de knoop doorgehakt."

In de wereld van de hermelijnen mantels en de felrode toga's mag Sels met recht als jong omschreven worden. Hij is er 'pas' 50. Een stuk jonger dan alle andere Vlaamse rectoren. Arbeidsmarktdeskundige Jan Denys, die aan het HIVA-Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving samenwerkte met Sels, was toch niet verrast door zijn kandidatuur. "Eind jaren 80 deelden Luc en ik een bureau. Hij kwam toe als jong gastje en na een paar maanden sloeg hij ons al om de oren met de nieuwste onderzoekstechnieken. Hoewel hij nog een broekje was, leek het alsof hij er al twintig jaar rondliep. Bij zijn kandidaatstelling in april heb ik dan ook meteen getweet dat er een kandidaat van formaat opstond."

Tijdens de verkiezingscampagne werd Sels gezien als de kandidaat van de transparantie. Een manager ook. Hij zetten zich af tegen de stijl van Torfs en stelde dat de KU Leuven "te arrogant" was geworden. Een boodschap die weliswaar aandacht kreeg, maar pas in de laatste rechte lijn naar de rectorverkiezing in elke huiskamer binnendrong. Een klacht van Sels tegen een naaste medewerker van Torfs, tevens secretaris van de verkiezingscommissie, belandde op slechts enkele dagen voor de stembusgang, en in de sperperiode, in de nationale pers.

Al een maand voor de verkiezingen lieten verschillende prominente academici in vertrouwelijke gesprekken verstaan dat Sels maar één soort campagne kon voeren. Hij mocht geen grote veranderingen aankondigen en moest Torfs wegzetten als deel van het establishment. "Door bijvoorbeeld aan te tonen dat Rik Torfs een deel is van een arrogant bestuur dat de universiteit een slechte naam bezorgt", stelde een andere professor. "En dat is precies het beeld dat in de dagen voor de verkiezing geschapen is."

Het heeft Sels, hoewel niemand dat met zekerheid kan stellen, wellicht de overwinning opgeleverd. Al heeft de felle strijd er ook voor gezorgd dat de KU Leuven vandaag een behoorlijk verdeelde universiteit is. Een waar de professoren en docenten in meerderheid voor Torfs kozen, maar de rest van de stemgerechtigden duidelijk de voorkeur gaven aan Sels. De nieuwe rector gaf meteen aan dit te beseffen en benadrukte dat hij de komende tijd zal werken aan een nog ruimer draagvlak voor zijn beleid. Al wil hij nog een keertje terugkomen op de gebeurtenissen van de afgelopen dagen.

'Heb niets gelekt'

"Ik kan het natuurlijk niet bewijzen, maar ik heb niets gelekt", zegt Sels. "Ik was er ook erg verbolgen over. Maar ik kon niet anders dan een klacht indienen. Het had alleen niet in de pers mogen komen. Vorige zaterdag was de eerste dag van ontspanning voor mij na een slopende campagne, en toen sloeg ik 's ochtends De Standaard open. Het nieuws over die mail speelde volgens mij eerder in mijn nadeel dan in mijn voordeel. Ik heb er misschien stemmen mee gewonnen, maar ik heb er ook zeker veel door verloren. Ik besef dat er een perceptie is ontstaan die ik onmogelijk weg kan toveren, maar ik sta recht in mijn schoenen."

Vandaag al weerklinkt binnen sommige faculteiten de oproep om de rangen te sluiten, een boodschap die Sels zelf logischerwijs ook uitdraagt. Voor sommigen zal de wonde nu nog te vers zijn. Anderen zijn juist benieuwd, bijvoorbeeld naar welke rol de KU Leuven zal opnemen op maatschappelijk en politiek vlak. Torfs kon dankzij zijn politiek netwerk veel beslissingen in het voordeel van Leuven ombuigen en durfde als rector standpunten in te nemen over de brexit of de vluchtelingenproblematiek. Sels gaf al tijdens de campagne aan dat hij dat laatste veel minder zal doen.

"Ik zal zeker niet meedoen aan De slimste mens ter wereld. Terzake kan uiteraard wel, als het gaat over de rol van de universiteit of mijn eigen expertisedomein. Voor de rest wil ik de universiteit meer in de breedte zichtbaar maken. Over de Amerikaanse verkiezingen hoor ik veel liever Bart Kerremans dan de rector van de KU Leuven. Ik wil graag gaan voor een universiteit met meer maatschappelijke impact, maar daarvoor hoef ik niet constant aan het woord te zijn."

Het tekent volgens Denys zijn introverte persoonlijkheid. "Je moet echt moeite doen om hem te leren kennen. Hij heeft zijn emoties ook altijd onder controle. Hoewel hij maatschappelijk alsmaar belangrijker geworden is, is hij nooit naast zijn schoenen gaan lopen." Het is een karakterschets die verschillende van zijn vrienden en collega's maken. Ook over zijn economische visie, een van de onderwerpen waar rector Sels zich wel publiekelijk zal uitspreken, bestaat er eensgezindheid.

"Ik ken hem als een rustige, joviale man", zegt econoom Paul De Grauwe (London School of Economics). "Hij erkent het belang van marktmechanismen, maar met correcties op vele vlakken. Hij is dus geen harde vrijemarkteconoom, maar ook niet ultra-interventionistisch. Ik zou hem eerder als een mainstream omschrijven." Pieter Timmermans, die als gedelegeerd bestuurder van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) door Sels werd aangezocht als klankbord voor de faculteit Economie, noemt hem links noch rechts. "In zijn analyses van de arbeidsmarkt is er ook altijd oog voor de inclusieve samenleving. Voor diversiteit, maar ook voor het stoppen van de jongerenwerkloosheid."

Piketty

Sels, die ooit eerder bij toeval een vacature zag in de Leuvense faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, was tot enkele maanden geleden geen BV. Wel schreef hij columns in het financieel-economisch weekblad Trends, lag hij aan de wieg van de Grote Salarisenquête en werkte hij bij de vorige verkiezingen mee aan Rekening 14, waarbij de programma's van de politieke partijen werden doorgerekend. Het ligt dus voor de hand dat de KU Leuven op zulke terreinen een nog grotere rol zal willen spelen. Een ambitie waar Sels ook duidelijk op zinspeelt.

"Ik ben voor verstandige instituties die het spel van de vrije markt kunnen bijsturen. We moeten durven denken dat de samenleving maakbaar is. De verdeling van de gecreëerde welvaart moet zo billijk en rechtvaardig mogelijk gebeuren. Je moet geen fan zijn van Thomas Piketty om te beseffen dat er een maximumgrens is aan sociale ongelijkheid. Zowel over meer concurrentievermogen als over het basisinkomen moeten we het debat aangaan."