App moet geheim achter hit ontrafelen

Wat maakt dat miljoenen mensen Bohemian Rhapsody van Queen binnen een fractie van een seconde herkennen? Hoe komt het dat we na dertig jaar nog feilloos een liedje uit onze jeugd herkennen en kunnen meezingen?

Om dat te kunnen achterhalen, hebben wetenschappers uit Utrecht en Amsterdam een spelletje ontwikkeld met muziek uit de Top 2000 van de Nederlandse zender Radio 2, een hitlijst die als app kan worden gedownload.

"We willen weten wat de kenmerken zijn van hooks ('haakjes', red.)", zegt projectleider Remco Veltkamp, hoogleraar mediatechnologie aan de Universiteit Utrecht. "Dat is het stukje muziek dat maakt dat je een liedje onthoudt." Met het spelletje 'Hooked!' wordt getest hoe snel een speler liedjesfragmenten herkent.

Als duizenden mensen meedoen, kunnen al die stukjes worden vergeleken en kan mogelijk het geheim van hooks worden achterhaald. "Dat kan een melodielijn of specifiek ritme zijn."

Verscheidene onderzoekers hebben zich gewaagd aan de vraag wat een hit een hit maakt. Maar de uitkomst was altijd "anekdotisch", zegt Veltkamp. 'Hooked!' is dat volgens hem niet. Op basis van de uitkomst wordt een computermodel ontwikkeld waarmee bijvoorbeeld kan worden voorspeld of een fragment blijft hangen.

Hij bestrijdt dat hij daarmee een gouden formule voor hits creëert en de magie van liedjes die ons raken doorbreekt. "Er zijn oneindig veel manieren om een liedje te maken. Het timbre van een stem kan bepalend zijn." Bovendien vinden we liedjes die we het beste onthouden - de zogenaamde oorwurmen - vaak bijzonder irritant.