Planeetje in puinschijf rond ‘dode ster’ ontdekt

Witte dwergen zijn de compacte restanten - in feite de ingestorte kernen - van zon-achtige sterren die hun nucleaire brandstofvoorraad hebben verbruikt. Tegen het einde van hun bestaan zwellen zulke sterren op en blazen ze hun buitenste lagen uiteindelijk de ruimte in. Tijdens dat proces kunnen planeten die zich te dicht in de buurt van hun ster bevinden sneuvelen. Zo ontstaat een schijf van fijn en grof puin rond de voormalige ster, die dan niet veel groter meer is dan de Aarde. 

Een internationaal team van astronomen bekeek het spectrum van de 410 lichtjaar verre witte dwerg - SDSS J1228+1040 - in het voorjaar van 2017 en 2018 met de Gran Telescopio Canarias op het Canarische eiland La Palma.

In dat spectrum vonden de wetenschappers kleine, regelmatige fluctuaties, veroorzaakt in het spectrum van de dode ster. Het ging daarbij niet om een dopplereffect, veroorzaakt door een schommelbeweging van de ster, maar om een periodiek optredende variatie in de intensiteit van een specifieke spectraallijn. 

Een analyse laat zien dat deze fluctuaties waarschijnlijk te wijten zijn aan een klein hemellichaam - een "exoplantetoïde" - dat een lang spoor van gas achterlaat. Dat gas kan afkomstig zijn van het object zelf, maar ook van verdampend stof dat vrijkomt bij botsingen met kleiner puin. 

De nu ontdekte planetoïde zou binnen die schijf om de witte dwerg draaien. Gezien de geringe afstand tot de ster moet hij een behoorlijk hoge dichtheid hebben, omdat hij anders allang aan de sterke getijdenkrachten ter plaatse zou zijn bezweken. Vermoedelijk bestaat het planeetje grotendeels uit ijzer en nikkel. Het object zou minstens vier en hooguit zeshonderd kilometer groot zijn.