Historische exit uit modderpoel Oosterweel?

Het einde van de saga rond de Antwerpse ring: het is al tien jaar de droom van elke Vlaamse minister. De actiegroepen hebben de reputatie tegendraads te zijn, de oproerkraaiers die het volk opzetten tegen elke vooruitgang in het übergevoelige dossier. Daartegenover staat de burgerbeweging Ringland, die twee jaar geleden opdook en een golf van euforie door Antwerpen joeg. Het is een contrast waar de traditionele actiegroepen stRaten-generaal en Ademloos niet blij mee zijn.

Het verklaart waarom ze vandaag een historisch compromis op tafel leggen, tijdens een informatieavond in de Antwerpse Hortazaal. Diep van binnen gaan de groepen nog steeds voor hun geliefde Meccanotracé om de ring rond te maken - daarbij wordt het doorgaand verkeer afgeleid van de stadsring. Maar om de eindeloze polarisatie tussen Meccano en Oosterweel - het tracé dat de regering wil - te doorbreken, zeggen de actiegroepen open te staan voor een variant die ergens in het midden ligt: Oosterweel-Noord.

Volgt u even mee? Oosterweel-Noord is het tracé dat Annemie Turtelboom, Bart Somers en Dirk Van Mechelen (allen Open Vld) voor de verkiezingen van 2014 naar voren schoven. Het lijkt op de Oosterweelverbinding, alleen buigt het op de rechteroever naar het noorden, waardoor de Antwerpse ring verder weg van de stad komt te liggen. Dat is beter voor de leefbaarheid én goedkoper. Oosterweel-Noord kost 850 miljoen euro minder dan de klassieke Oosterweelverbinding. "Een soldenprijs", zei Van Mechelen vorig jaar in het parlement.

Nu zijn de actiegroepen plots bereid om dat tracé te aanvaarden. "Wij willen gerust een stap terugzetten, maar dan moet de regering ook bewegingsruimte creëren", zegt Manu Claeys van stRaten-generaal. "Op dit moment is de regering bezig met de aanstelling van een intendant die de overkapping van de ring moet bestuderen. Wij eisen dat die ruimte krijgt om ook andere tracés dan Oosterweel te bekijken, zoals Oosterweel-Noord. In de tussentijd moeten de voorbereidende werken voor Oosterweel on hold worden gezet."

Sterke hefboom

Het is geen toeval dat het voorstel nu komt. Op 15 juni stappen de actiegroepen met sterke argumenten naar de Raad van State, om het milieu-effectenrapport en het ruimtelijk uitvoeringsplan van Oosterweel te laten vernietigen. Het ontwerp en de goedkeuring van die plannen heeft vier jaar in beslag genomen. Als de Raad van State ze vernietigt, dan gaan die jaren in één klap verloren. Daarna begint de oorlog rond Oosterweel gewoon opnieuw. Iets waar niemand binnen de regering naar uitkijkt.

De bewegingen beseffen dat ze een sterke hefboom in handen hebben. Die willen ze verzilveren. "Als de regering Oosterweel durft los te laten en weer openstaat voor Oosterweel-Noord, dan trekken wij diezelfde dag onze klacht in", zegt Claeys.

Een tweede verklaring is het feit dat Oosterweel de temperatuur in de Vlaamse coalitie stilaan weer doet stijgen. Toen de liberalen vorig jaar mochten aanschuiven aan de regeringstafel hebben ze het regeerakkoord, en dus Oosterweel, officieel goedgekeurd. Maar de overtuiging dat dat een foute beslissing was, zit nog steeds diep in de rangen. Vlaams fractieleider Bart Somers liet dat al openlijk verstaan. Insiders noemen het trouwens geen toeval dat voorzitter Rudi Thomaes vorige maand verdween uit de raad van bestuur van de BAM (Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel, de nv die Oosterweel uitvoert). Thomaes is vervangen door David Van Herreweghe, de gewezen kabinetschef van Van Mechelen.

Interessant is dat er ook binnen CD&V een en ander beweegt. Sinds het vertrek van Hilde Crevits op Mobiliteit en Kris Peeters als minister-president zijn de christendemocraten niet meer getrouwd met Oosterweel. Ze onderhouden al enkele maanden nauwe contacten met Ringland. En dat baseert alle berekeningen over lucht- en mobiliteitseffecten niet voor niets op het scenario van Oosterweel-Noord. "Wij dragen Ringland een warm hart toe", zegt Vlaams Parlementslid Dirk de Kort (CD&V). "Wij zijn bereid over alles van gedachten te wisselen, ook over het beste tracé."

Mordicus vasthouden

Dat betekent dat N-VA, de partij van mobiliteitsminister Ben Weyts, de enige is die vandaag nog mordicus vasthoudt aan de Oosterweelverbinding. Hij reageert: "Ik sta altijd open voor constructieve voorstellen. Maar de linkerhand uitsteken en de rechterhand gebruiken om met een dagvaarding te zwaaien: ik weet niet of dat ons vooruit helpt."

Het is een politieke opening die de actiegroepen hopen te benutten. "Want zeg nu zelf: wie kan er zo'n aanbod afslaan?"