Reality-tv brengt kleur op het scherm

"Goed kunnen bakken en tegelijk praten." Meer was er volgens de BBC niet nodig om de uiteindelijke selectie van The Great British Bake Off te halen. Kleur, beroep en achtergrond? Speelden allemaal geen rol, zegt Auntie Beeb, goede desserts maken is het enige wat telt. Dat de roots van twee van de drie finalisten van Engelands populairste programma niet in Groot-Brittannië liggen is puur toeval. De BBC moest zich deze week op die manier verdedigen na enkele aanvallen op het programma. The Daily Mail had in een artikel bij de start van de reeks al de kandidatenlijst in vraag gesteld wegens "multicultureler dan de Benetton-catalogus". En nu kwam daar nog een column bovenop die de finale als een "triomf van de politieke correctheid" bestempelde.

Het fulmineren van de tabloid mag dan al wat voorspelbaar zijn, het hyperpopulaire The Great British Bake Off toont nog maar eens aan welke impact een tv-programma kan hebben. Nadiya Hussain, een voltijdse moeder die een hoofddoek droeg die ook nek en schouders bedekte, groeide zelfs uit tot een rolmodel. "Haar gevatte oneliners en charmante glimlach kunnen vele vooroordelen over vrouwen met een hidjab tenietdoen," schreef The Telegraph vorig weekend. Al staat Hussain zelf niet stil bij haar impact. "Het is niet omdat ik geen stereotiepe Britse ben, dat ik niet van cake en thee hou. Ik ben even Brits als iedereen anders, en ik hoop dat ik dat nu bewezen heb."

Heel natuurlijk

Dat gewoon doen vaak de beste optie is voor wie meer kleur op het scherm wil brengen, bewezen ook al verschillende Vlaamse programma's. In bijvoorbeeld The Voice en So You Think You Can Dance waren er de voorbije jaren steevast veel kandidaten met een kleurtje te zien, en in K3 zoekt K3 zorgen Nora en Jantien voor de broodnodige diversiteit. Maar grote strategieën moet je daar niet achter zoeken, zegt woordvoerster Sara Vercauteren. "Voor zo'n programma's zoeken wij mensen met een bepaald talent, en mensen die dat hebben, schrijven zich daarvoor heel makkelijk in. Dat gaat allemaal heel natuurlijk, waardoor je een doorslag te zien krijgt van heel Vlaanderen." Al is het niet altijd evident, bleek ook bij de laatste editie van Belgium's got Talent. "We hadden daar een Italiaanse winnaar, en daar was wel wat rond te doen. Of het wel kon dat een Italiaan dat won."

Bij de VRT hebben ze al jarenlang een Cel Diversiteit die er mee voor moet zorgen dat je in de VRT-programma's niet alleen de klassieke Vlamingen te zien krijgt. Met actieplannen, opleidingen en stages hoopt die cel meer diversiteit te krijgen op en achter het scherm, maar evident is dat niet. Volgens haar beheersovereenkomst moet 4 procent van de VRT-medewerkers een migratieachtergrond hebben. Vorig jaar was dat slechts 2,6 procent. Maar ook op het scherm blijft het zoeken: bij de nieuwsdienst heb je al wat journalisten met zo'n achtergrond, maar in andere programma's heerst er nog vaak schaarste. Nieuwe Vlamingen laten inschrijven voor bijvoorbeeld Blokken gaat nog steeds erg moeizaam. Toch haalde de VRT hier haar streefcijfer: 7,6 procent van de 'sprekende actoren' in de programma's van Eén, Canvas en Ketnet waren nieuwe Vlamingen. De lat ligt op 5 procent.

Dat de lat best wel wat hoger kan liggen, bewijst onder meer De slimste mens ter wereld dit jaar. Nadat Adil El Arbi vorig jaar won, is de kandidatenlijst dit jaar diverser dan ooit met onder anderen politica Zuhal Demir, journaliste Danira Boukhriss en de comedians Jandino Asporaat en Kamal Kharmach. Met 7 kandidaten op 34 zou het programma met de vingers in de neus het VRT-streefcijfer van 5 procent halen.

Net als bij VTM moet je ook hier geen groot plan achter zoeken, zegt eindredactrice Nele De Kimpe. "Als de nieuwe Vlamingen na een paar generaties bekender worden en meer zichtbare posities gaan bekleden, vallen ze ons ook meer op. Vlaanderen is een smeltkroes en wij proberen gewoon een goeie mix te maken met kandidaten uit alle hoeken van de maatschappij."