Opinionitis
In talkshows zijn er praat-gasten en centrale gasten. Het belangrijkste verschil? De centrale gasten moeten beduidend meer praten dan de praatgasten.
Centrale gasten mogen zich niet beperken tot wat gekeuvel over hun nieuwe boek, kind of beeldhouwwerk. Ze moeten ook een mening hebben over het eten van apenhersenen en het recycleren van oude Motobecane-fietsen.
In programma's zoals De afspraak en Van Gils & gasten zijn álle gasten centrale gasten. Daar is het heel gewoon dat econoom Geert Noels zich uitspreekt over de acteerkwaliteiten van Axel Daeseleire, advocaat Jef Vermassen het regietalent van Nathalie Basteyns bejubelt en gitarist Jan Van Eyken zich inlaat met de al dan niet grensoverschrijdende persoonlijkheid van Bart De Pauw.
"Ik heb een mening, dus ik besta", denkt de centrale gast. Nochtans zijn er nog heel wat andere manieren om te bestaan. De grond in je moestuintje omspitten en alle grasresten en onkruid verwijderen, bijvoorbeeld. Door het raam staren en tellen hoeveel matzwarte auto's er voorbijrijden. Op Engelstalige reclameposters in boze letters "Nederlands, aub!" schilderen. De mogelijkheden om te bestaan, zijn eindeloos. En toch heeft de centrale gast een uitgesproken voorkeur voor het bediscussiëren van onderwerpen die zich lichtjaren van zijn expertisedomein bevinden.
Wat een gewone praatgast te melden heeft, is vaak maar het verbale voorprogramma voor het alles verlossende oordeel van de centrale gast. Dat wordt door de talkshowpresentator ingeleid door vragen als "Geert, wat vind jij hier allemaal van?", "Jef, hoe reageer jij hier nu op?", of - o gruwel, huivering en groot onbehagen - "Jan, hoe komt dit bij jou allemaal binnen?" Waarna de centrale gast eerst zegt dat hij geen specialist ter zake is en vervolgens haarfijn zijn ondeskundige mening begint te ventileren.
Ach, misschien ben ik wel te streng voor de centrale gast. Hij kan er ook niet aan doen dat hem gevraagd wordt om zolang de zendtijd strekt middelpuntvliedende opinies in het rond te strooien.
Maar wat zou ik een centrale gast - gepord naar zijn mening over de Catalaanse kwestie - graag eens horen zeggen: "Al sla je me dood, Lieven: ik heb er geen zinnig woord over te melden. Wel heb ik een roodgelakt muziekdoosje meegebracht dat Mozarts 'Wiegenlied' speelt terwijl twee konijntjes op het ritme van de muziek ronddraaien. Hopelijk vind je dat een waardig alternatief voor de stilte die ik tijdens de rest van dit programma in acht zal nemen."
Meningenindustrie
Voor de meningenindustrie zijn centrale gasten natuurlijk goud waard. Hun interventies in talkshows leveren niet zelden quotes op die er op sociale media vlot ingaan. Maar zoals de primus inter pares van het interviewersgilde Hugo Camps mij op een middag eens in het leergierige oor fluisterde: "Ga voor het verhaal, niet voor de quote."
Misschien moeten de regisseurs van talkshows die woorden maar eens op grote pancarten in hun studio's hangen. En kunnen we het fenomeen van de centrale gast stilaan vaarwel zeggen.