'John Williams is beroemder dan Mozart'

De eerste keer E.T. the Extra-Terrestrial, dat doet iets met een mens. De Franse dirigent Stéphane Denève (45), muziekdirecteur van Brussels Philharmonic, was tien jaar toen E.T. in de zalen kwam. Dezelfde leeftijd als Elliott, het jongetje uit de film.

"Het was de eerste keer dat ik in een bioscoopzaal gehuild heb", vertelt hij. "Maar wat me nog meer is bijgebleven, is de muziek."

35 jaar later bent u vriend aan huis bij de componist, John Williams. Hoe ging die eerste ontmoeting in zijn werk?

"In 2007 dirigeerde ik de Los Angeles Philharmonic, waar John Williams werd geëerd tijdens een gala. Hij heeft dat concert zelf gedirigeerd, maar omdat ik toen met hetzelfde orkest werkte, werden we aan elkaar voorgesteld.

"Ik had het gevoel dat het klikte, en dat werd bevestigd toen we elkaar het jaar erop weer zagen tijdens het Tanglewood-festival. Sindsdien mailen we geregeld, zoeken we elkaar op wanneer we in de buurt zijn. Als ik in L.A. dirigeer, komt hij kijken. (toont op zijn gsm een foto van zijn dochtertje bij Williams, RB)Ik kan wel zeggen dat we vrienden zijn. Al moet ik me elke keer weer in mijn arm knijpen om dat te geloven."

Waarover praten jullie?

"Over het leven, maar ook veel over muziek. John is iemand die vooruitkijkt, constant met nieuwe dingen bezig is. Ik beschouw hem als mijn belangrijkste mentor."

Weet hij dat u deze week E.T. zal dirigeren?

"Meer zelfs, hij heeft zich ervoor verontschuldigd. (lacht)'Sorry dat ik tijdens de opname zo'n crazy tempo heb aangehouden', zei hij. Hij vindt het zelfs moeilijk om dat nu tijdens filmconcerten opnieuw te doen.

"Toen de muziek voor de laatste scène werd opgenomen, was het blijkbaar heel moeilijk om de score met het beeld overeen te laten komen. John vertelde me dat Spielberg er toen bij was, en zag dat het niet werkte. Die stond recht, liet de film stoppen en richtte zich tot John: 'Ik wil dat je dit dirigeert zoals jij het voelt, en ik monteer het achteraf opnieuw alsof het altijd zo bedoeld was.' De laatste vijf minuten van E.T. is het dus niet de muziek die de film volgt, maar omgekeerd."

Het feit dat een gerenommeerd orkest filmmuziek speelt, wordt dat aanvaard?

"Ik kan me voorstellen dat niet elke muzikant blij is om soundtracks te spelen. Je moet de film volgen, er is amper bewegingsruimte. En sommige filmmuziek is gewoon echt niet goed, ook al gaat het om een populaire film. Maar E.T.is een masterscore. Het is héél goede muziek."

Heeft een orkest die cinéconcerten nodig om te overleven?

"Nee. Natuurlijk is het positief ze mensen lokken die anders nooit een voet in een concertzaal zouden zetten. Filmmuziek kan het repertoire van orkesten verbreden, tegelijk moeten we erover waken dat het de rest niet kannibaliseert.

"We zullen altijd orkesten nodig hebben om de muziek van Beethoven, Ravel of Stravinsky, om dé masterworks of humanity te spelen. Net zoals het Louvre of het Prado altijd open zullen blijven, om de schatten van de mensheid te blijven tonen. Maar het is even belangrijk om het repertoire geregeld te vernieuwen, iets wat de laatste decennia te weinig is gebeurd."

Beschouwt u het werk van John Williams dan als een masterworks van vandaag?

"Hij is zonder twijfel een van de grootste componisten van onze tijd, niet alleen zijn film- maar ook zijn concertmuziek. John Williams is een genie. Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat hij de beroemdste componist aller tijden is. Een immens deel van de mensheid kent zijn melodieën uit het hoofd. Meer nog dan Mozart of Beethoven."

"Vorig jaar heb ik in Rome muziek uit Close Encounters, E.T.en Star Warsgebracht, samen met werk van Prokofiev. Ik vond dat het bij elkaar paste, de muziek is geschreven in hetzelfde, klassieke idioom. En het werkte, in de zaal zaten zelfs mensen verkleed als personages uit die film. (lacht)Toch deed ik dat niet om per se een nieuw publiek te bereiken. Wel omdat ik hou van de muziek van John Williams, en vind dat die het verdient om gespeeld te worden."

15-17/09 in Flagey, brusselsphilharmonic.be