Niemand wil nog Nederlandse hoofdcoach

Nederlandse trainers over de grens; het is de woestenij. Behalve dan degene die in de woestijn werkt. Routinier Henk ten Cate weet morgen de schijnwerpers op zich gericht. Als trainer van Al Jazira uit Abu Dhabi ontvangt hij het grote Real Madrid in de halve finales van het WK voor clubteams in de Verenigde Arabische Emiraten.

Het is een frappante tegenstelling. Het succes van de 63-jarige Ten Cate afgezet tegen het ontslag van Frank de Boer, Ronald Koeman, Andries Jonker, Peter Bosz en afgelopen weekend Albert Stuivenberg. Met Bosz' ontslag is de vertegenwoordiging uit het eens zo trotse trainersland in de grote competities tot bijna nul gereduceerd, afgezien van bijvoorbeeld assistent Pepijn Lijnders bij Liverpool.

Ondanks Ten Cate is de duisternis ingevallen op de wereldkaart met Nederlandse trainers. Gerard Marsman, directeur van de Nederlandse trainersvereniging CBV, kijkt in zijn kantoor naar een kaart met naalden, die Nederlanders in het buitenland voorstellen. Hier en daar prikt nog een speld op het bord, vaak in landen ver weg. Pieter Huistra bij Tasjkent in Oezbekistan, Stanley Menzo bij Ajax Cape Town. Op Madagaskar prikken nog naalden en er zijn nog wat Nederlanders werkzaam in academies. Maar in de top? Niets. Niemand.

Golfbeweging

Marsman relativeert de afgang door te spreken van een golfbeweging en door het beeld in perspectief te plaatsen. "Dat vroege ontslag was vroeger iets voor Cyprus, Turkije en Palermo, maar kijk om je heen: een voor een worden ze ontslagen in vooral België, Engeland en Duitsland. Peter Stöger was net ontslagen bij FC Köln en wordt meteen aangesteld bij Dortmund, als opvolger van Peter Bosz. Die stond een halfjaar geleden nog in de finale van de Europa League en is echt niet meteen een slechte trainer nu. Dit is de wereld waarin wij leven. Dat heeft niet per se met kwaliteit te maken. Het is emotiemanagement. In sport mag je blijkbaar alleen nog maar winnen."

In de woorden van Marsman zit een kern van waarheid, maar dan nog: in de Bundesliga en in de Premier League zijn vijf trainers ontslagen dit seizoen, en daarbij zaten wel vier Nederlanders. In België zijn zelfs negen trainers de laan uitgestuurd.

Feit is dat de Nederlandse trainer even geen gewild exportproduct meer is. De oudere generatie met onder anderen Van Gaal, Stevens, Advocaat, Hiddink, Beenhakker en Van Marwijk zit thuis, is rond de 65 jaar of zelfs de 70 gepasseerd, bewust in rust of loerend op een buitenkansje. Van de jongere generatie vond Van Basten zichzelf geen toptrainer. Hij zocht zijn heil bij de spelregelcommissie van de FIFA. Rijkaard heeft geen zin meer, Gullit wil eventueel assistent blijven bij Oranje of doorschuiven naar het vacante bondscoachschap. Koeman is dus ontslagen.

Vele oorzaken

Het is lastig om één oorzaak aan te wijzen. Koeman kon in zijn tweede seizoen bij Everton niet de prestaties brengen die de ambitieuze club eiste. Hij had fors ingekocht, maar een echte spits was daar niet bij, als opvolger van de naar Manchester vertrokken Lukaku. Giroud bijvoorbeeld zat al in het vliegtuig volgens de overlevering, maar bleef uiteindelijk bij Arsenal, al dan niet op dringend advies van diens vrouw.

De Boer kreeg de opdracht het typische, ouderwetse Engelse voetbal van Crystal Palace te hervormen naar combinatiespel, maar na vier wedstrijden en nul punten kon hij inrukken.

Jonker heeft weer een ander verhaal. Hij ruilde vorig seizoen een prachtige baan als hoofd opleidingen bij Arsenal in voor het interim-trainerschap bij Wolfsburg, om de club in de Bundesliga te houden. Dat lukte. Dit seizoen startte hij met vier punten uit vier duels. Hij moest weg. Zoveel beter gaat het trouwens niet sindsdien. Wolfsburg behaalde uit de volgende elf duels veertien punten.

Marsman: "Uit onderzoek is al zo vaak gebleken dat het ontslag van een trainer gemiddeld niet zo heel veel oplevert, op een korte opleving na. Ontslag heeft alleen zin als de trainer en de spelersgroep op elkaar zijn uitgekeken."

De Nederlandse trainer is vooral aangewezen op Nederland. Op Vreven (Belg) bij NAC na, hebben de clubs in de Eredivisie een Nederlandse trainer. Velen stonden dit seizoen behoorlijk onder druk. Toch is slechts één trainer ontslagen: Hake van FC Twente. Zijn opvolger Verbeek behaalde pas één punt uit vijf duels. Hij staat laatste.