'Hier in Luchtbal is er helemaal niks, meneer'

De Ikea komt er niet?" Liliane valt uit de lucht, zichtbaar ontgoocheld. Je ziet het geplande winkelcomplex zo door haar ogen in duigen vallen, een honderdtal meter van haar appartement. "Natuurlijk vind ik dat spijtig, dat was de ideale plek geweest om eens iets te gaan eten, nu moet ik daarvoor bijna een hele reis maken."

Liliane roept er haar passerende vriendin Maria bij. "Wist gij dat al?" Maria schudt stellig het hoofd, maar geeft meteen toe dat ze de nieuwe Ikea liever kwijt dan rijk was. "Al die hinder van de werken en het bezoekersverkeer, dat hebben we hier niet nodig." Maria kan op beide oren slapen. De Zweedse meubelgigant communiceerde op dinsdagavond dat het de plannen voor een winkelcomplex in 2020 op de Havana-site in het noorden van Antwerpen opbergt.

Schraal keerpunt

Nochtans stond de komst van Ikea in de sterren geschreven. Het aast al lang op een tegenhanger voor de zuidelijk gelegen vestiging in Wilrijk, die uit haar voegen barst. Met de goedkeuring van het Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) in 2016, dat 27.527 m² voorziet voor een detailhandel, plaveide het stadsbestuur de weg. Inclusief een uitbreiding van tramlijn 6 tot aan de site. In de twee geplande parkeergebouwen voor de park-and-ride waren ook 750 plaatsen voorzien voor Ikea-bezoekers.

"Maar op lange termijn bleek dit geen duurzaam project", zegt woordvoerder Annelies Nauwelaerts. De intentieverklaring van Ikea uit oktober 2016 moest eind deze maand omgezet worden in een biedingsdossier. Dat is definitief van de baan. Een serieuze streep door de rekening van het Antwerpse stadsbestuur, dat "veel tijd en energie stak in het project", zegt burgemeester De Wever (N-VA).

De oorzaak van de beslissing? "Het wijzigende winkellandschap." Toenemend e-commerce en grootschalige infrastructuur gaan niet hand in hand. "Tegen 2020 gaat dat zeker niet beteren", zegt Nauwelaerts. Dan liever een kleinere locatie, dichter bij de stad. Al maakt Gazet van Antwerpen ook gewag van een geschil over onder meer de parkeermogelijkheden. Dat wil niemand bevestigen.

Zo lijkt de intussen afgewerkte noorderlijn naar eindstation P+R Luchtbal een schraal keerpunt te worden. Anders dan de P+R Merksem, waar eetgelegenheid en een Carrefour hypermarkt voor extra elan zorgen, lonkt er enkel een tankstation, een containerpark en braakliggend terrein. Het stadsbestuur wil niet van een mislukt project spreken. "Maar de tramlijn is op haar plaats. Ze omsluit met Luchtbal een wijk die daar de vruchten van kan plukken."

Van een nieuwe Ikea hadden sommige bewoners ook de vruchten kunnen plukken. Of zoals Liliane het verwoordt: "Niks. Er is hier helemaal niks, meneer." Ze overdrijft niet. Wie door Luchtbal wandelt, vindt een aaneenschakeling van zielloos beton. De twee schuchtere bakvissen die ons kruisen, beamen het: deze wijk kan wel wat schwung gebruiken.

"Als je nu aan iemand vertelt dat je in Luchtbal woont, krijg je meestal gefronste wenkbrauwen", bevestigt Julie, die net is komen inwonen, het negatieve imago van de wijk. En Ikea, dat is natuurlijk meer dan enkel interieur. "Sowieso is mijn moeder een Ikea-verslaafde en nu moeten we telkens die lange weg naar Wilrijk afleggen, maar het is ook fijn om er te gaan ontbijten of Zweedse balletjes te gaan eten. Dat zou de wijk toch iets extra's geven."

Knooppunt

Niet iedereen is overtuigd van die surplus. In café De Luchtbal, zowat de enige horecazaak op wandelafstand, denken ze dat de wijk er alleen maar mee te verliezen heeft. "Kijk maar naar Wilrijk. Daar heeft al die passage de wijk ook niet aantrekkelijker gemaakt hoor. Integendeel", zegt een tooghanger. Volgens de uitbaatster was dat voor Ikea ook niet het geval geweest. "Iedereen uit Luchtbal die daar gaat ontbijten, zeker? Ik denk niet dat ze daar zitten te wachten op dat volkje."

Wat er nu dan moet gebeuren met de Havana-site? Volgens het stadsbestuur zijn er nog geen concrete pistes. Gemeenteraadslid Joris Giebens (Groen/Samen) hoopt alvast dat er afgezien wordt van een grote retailer. "Gebruik net die unieke ligging van de site om in te spelen op de stijging van de internetverkoop. Een knooppunt waar producten met duurzaam transport zoals elektrische vrachtwagens en cargofietsen worden verdeeld, in plaats van een overspoeling door bestelbusjes. Ikea zou daar trouwens ook gebruik van kunnen maken."