Paus mijdt in Myanmar het woord 'Rohingya'
In zijn grote toespraak tot Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi, de regering, de diplomaten en het volk van Myanmar laat paus Franciscus het woord 'Rohingya' uiteindelijk toch maar achterwege.
De paus zwicht voor de angstige waarschuwingen van zijn aartsbisschop en spreekt de wereld toe zonder de benarde moslimminderheid met naam te noemen. Zo vermijdt de paus een hoop voorspelde ellende, maar tegelijk ontneemt hij zijn bezoek aan Myanmar de enige betekenis die het had: hij zou Aung San Suu Kyi de waarheid komen zeggen, en uiteindelijk schrikt hij daar kennelijk dan toch voor terug.
Het enige wat na een beleefd applausje in Naypyidaw blijft hangen is de vraag: wat heeft hij nu eigenlijk wel gezegd? Voor de een is zijn toespraak niet meer dan een verzameling loze woorden en goede bedoelingen, maar voor de ander zijn het toch de woorden van een paus, en die mag je niet zomaar naar de prullenbak verwijzen. "Hier spreekt tweeduizend jaar diplomatie", zegt een Italiaanse journalist.
Zonder ze te noemen betrekt de paus natuurlijk de Rohingya toch in zijn toespraak. Hij heeft ze zonder twijfel in gedachten als hij zegt: "De toekomst van Myanmar moet vrede zijn, een vrede die is gebaseerd op respect voor de waardigheid en de rechten van elk lid van de samenleving, respect voor elke etnische groep en haar identiteit, respect voor de rechtsstaat, en respect voor een democratische orde die elk individu en elke groep - zonder uitzondering - in staat stelt zij legitieme bijdrage te leveren aan het algemeen."
Zonder uitzondering. Voor de juiste verstaander kan dat maar één betekenis hebben, maar tegelijk kan niemand er ook aanstoot aan nemen. En zo omzeilt de paus de klip die vanaf de eerste minuut van het bezoek aan Myanmar torenhoog voor hem oprees. Zoals zijn tekst om interpretatie schreeuwt, schreeuwt ook zijn gedrag erom 'gelezen' te worden: de paus oogt vermoeid, hij leest zonder passie, alsof het andermans tekst is, hij is lusteloos en zonder zijn bekende glimlach. Een kwinkslag blijft uit.
Aung San Suu Kyi heeft in haar toespraak tenminste nog twee zinnetjes in het Italiaans verpakt, om de paus te plezieren, en haalt Jezus' toespraak op de berg aan als een 'handleiding voor vredestichters'. Allebei zijn ze blij met de verse diplomatieke betrekkingen tussen het Vaticaan en Myanmar en allebei eindigen ze met een stichtelijke zin. Suu Kyi: "De weg vóór ons is lang, maar we zullen lopen met vaste tred, vertrouwend op de kracht van vrede, liefde en vreugde." Paus Franciscus brengt tweeduizend jaar diplomatie als volgt onder woorden: "Ik roep over u allen de goddelijke zegeningen van wijsheid, kracht en vrede uit."
Vandaag gaat de paus voor in een openluchtmis, waar hij ook een toespraak zal houden, maar na zijn woorden van gisteren wordt niet verwacht dat hij het daar wél openlijk voor de Rohingya zal opnemen. Mogelijk bewaart hij zijn echte kritiek voor later: na Myanmar vliegt hij naar buurland Bangladesh, het land waar 600.000 Rohingya-vluchtelingen onder vaak mensonterende omstandigheden in zelfgebouwde tentenkampen moeten zien te overleven.