Zeven op de tien Vlaamse gemeenten gaan in het rood
Maar liefst zeven op de tien Vlaamse gemeenten zullen dit jaar naar verwachting hun rekeningen in het rood afsluiten. Ze gaven meer geld uit dan er binnen komt, waardoor hun financiële tekorten vervijfvoudigden naar bijna 300 miljoen euro.
Het onzekere economische klimaat weegt alsmaar meer op de financiën van de lokale besturen en hun mogelijkheden tot investeren. Dat concludeert Dexia Bank uit haar jaarlijkse doorlichting van de financiën van de gemeenten. Wat opvalt is dat dit jaar vooral Vlaamse gemeenten problemen kennen om de eindjes aan elkaar te knopen.
Zeventig procent van de Vlaamse gemeenten verwacht dit jaar een begrotingstekort. In 2010 was dat nog 59 procent en hun tekorten lopen fors op: van 62,9 miljoen naar 289,2 miljoen euro. Oorzaak van het verschil is de gevoelig kleinere groei van de ontvangsten in Vlaanderen, vreemd genoeg een gevolg van de snellere inning van de personenbelastingen.
Vergeleken met Wallonië (-14 miljoen euro) en Brussel (-2 miljoen euro) lijkt het grote Vlaamse tekort ronduit alarmerend. Maar volgens Dexia Bank is dat niet het geval. De Vlaamse gemeenten hebben nog een flinke spaarpot uit het verleden. Als die in rekening wordt gebracht, dan hebben ze nog een gezamenlijk overschot van 1,25 miljard euro.
"De situatie is momenteel nog onder controle", zegt Jan Leroy, medewerker financiën van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Maar de komende jaren ziet de financiële situatie er minder rooskleurig uit. Volgens de VVSG ontsnappen de Vlaamse gemeenten niet aan besparingen. "Als de federale en Vlaamse overheid saneren, dan heeft dat ook gevolgen voor de lokale besturen", zegt Leroy.
Voorts zijn er de gevolgen van de financiële crisis. Zo houden de jongste cijfers geen rekening met de moeilijkheden bij de Gemeentelijke Holding. De op één na belangrijkste aandeelhouder van Dexia besloot om dit jaar geen dividend uit te betalen aan de gemeenten, waardoor zij minder inkomsten krijgen. "Ondertussen stellen banken hogere eisen bij het toekennen van kredieten. En de rente op leningen kan de komende jaren enkel omhoog, wat zwaarder doorweegt in de gemeentefinanciën", zegt Leroy.
Vergrijzing
De belangrijkste uitdaging voor de lokale besturen situeert zich evenwel op het vlak van de vergrijzing. De komende jaren vertrekt een pak ambtenaren met pensioen. "Als de gemeenten hun pensioenuitgaven jaarlijks zien stijgen met 2 procent, dan zal dat een alsmaar grotere hap uit de gemeentelijke financiën nemen. Je kunt spreken van een pensioenbom onder de gemeentelijke financiën", zegt hij.
De doorlichting van Dexia Bank wijst ook op een stagnering van de investeringen van de lokale besturen dit jaar. Een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen is dat een zeer opvallende vaststelling. Gemeenten hebben immers een traditie om vlak voor verkiezingen fors te investeren.
Volgens de VVSG houdt Dexia Bank geen rekening met investeringen die gemeenten doen via autonome bedrijven of andere kanalen. Dat zorgt voor een vertekening van de cijfers. "We hebben geen aanwijzing dat de orderboekjes van de aannemers minder goed gevuld zijn dan anders", zegt Leroy.