Eén rel, en de buurt brandt

Bij café De Wereld in de Schilderswijk is de rust weergekeerd. De terrastafels en stoelen staan weer buiten, de eerste stamgasten zitten in het rookhok. Alleen het gat in de stoep herinnert bezoekers eraan dat de demonstratie tegen politiegeweld maandagavond uit de hand liep. Zo gooiden relschoppers vanaf hier stukken stoeptegels richting het politiebureau.

Barman Stanley Soekhai weet nog steeds niet waarom het allemaal voor zijn deur gebeurde. "Waarom gingen ze hier demonstreren, terwijl het zaterdagavond misging in het Zuiderpark?" In dat park werd de Arubaan Mitch Henriquez (42) hard aangepakt door de politie. Hij overleed aan zijn verwondingen.

Maar waarom vonden de daaropvolgende rellen juist hier in de Schilderswijk plaats? Dat vragen zowat alle buurtbewoners zich af.

Sinds de zomer van 2014 is door het geplaagde stadsbestuur hard gewerkt om het imago van de wijk op te poetsen. Destijds kwam de buurt negatief in het nieuws door een pro-Gaza-demonstratie waarbij antisemitische leuzen werden geroepen. Een tegenmars van de actiegroep Pro Patria mondde uit in een confrontatie met tegenstanders. Daarop volgde een demonstratieverbod in de buurt.

Een jaar later is één incident een paar kilometer verderop genoeg om het vuurtje hier weer aan te steken. In café De Wereld zeggen de gasten wel te weten waarom. Een Marokkaanse jongen, die meermaals in aanraking kwam met de politie, vertelt hoe hij op het bureau eens een grote mond opzette. Vijf agenten kwamen hem later in de cel een paar klappen geven. "Het zijn allemaal racisten", zegt hij.

Surinamer Eric Wetstede, ook geen onbeschreven blad, vertelt wat er gebeurde nadat hij vorig jaar op straat twee ruziënde mensen uit elkaar haalde. "Een motoragent kwam aanrijden en zei meteen: 'Wegwezen!' In Suriname praat je zo tegen een hond."

Na wat woorden over en weer wilde de politie hem arresteren, maar Wetstede verzette zich. "Ik kreeg een knietje in mijn rug en de agent nam me in een houdgreep, waardoor ik geen lucht meer kreeg. Ik had dood kunnen zijn." Hij vindt dat de politie de wurggreep niet meer moet gebruiken bij arrestaties.

Voetbaltoernooi

Burgemeester Jozias van Aartsen, die net op het bureau met agenten heeft gesproken, verdedigt het Haagse korps. "Er is absoluut geen sprake van structureel geweld", stelt Van Aartsen. "Als er hard wordt opgetreden, dan is het belangrijk om te vragen wat de aanleiding is geweest."

Van Aartsen denkt niet dat dit het begin is van een nieuwe hete zomer in de Schilderswijk. "We hebben de afgelopen jaren zoveel geïnvesteerd in het contact tussen de bewoners en de politie: dat wordt echt niet weggespoeld door een stelletje relschoppers dat hier de boel kort en klein slaat.'

Directeur Nicoline Grötzebauch van buurtcentrum De Mussen, dat midden in de Schilderswijk ligt, beaamt dat de gemeente probeert het contact met de buurtbewoners te verbeteren. "Dan staat er midden in de nacht iets in de fik en zie je Van Aartsen er weer staan."

Ook steunde de gemeente bijeenkomsten waarop agenten en jongeren in gesprek gingen. En bij het voetbaltoernooi speelden jongeren uit de buurt met agenten in één team.

Veel zal het niet helpen, denkt Grötzebauch, omdat het onderliggende probleem er niet mee wordt opgelost. "Het geweld door de politie kun je niet langer als incident afdoen. Agenten gebruiken te vaak en te snel excessief geweld. Vorig jaar werd hier een minderjarige jongen bij een supermarkt in elkaar gemept en daarna meegenomen. Dat heeft hier veel losgemaakt."

De oplossing ligt volgens Grötzebauch in een andere samenstelling van het korps. "Meer kleur, meer vrouwen en minder witte mannen." Ze twijfelt, net als veel buurtbewoners, of dit de laatste keer is geweest dat er rellen uitbreken. "Als een Marokkaanse jongen na een arrestatie zou overlijden, dan ontploft de boel."

Dagelijkse realiteit

Het Actiecomité Herstel van Vertrouwen gaat nog verder: volgens hen is racistisch politiegeweld "een dagelijkse realiteit" in Haagse wijken. "Dat de protesten na de dood van Mitch Henriquez uitmondden in heftige rellen, kon dus niemand verbazen."

Onmiddellijk werd de vergelijking gemaakt met recente rellen in Ferguson, Baltimore en New York, die uitbarstten na de dood van zwarte arrestanten door blank politiegeweld. Is in Nederland sprake van 'Amerikaanse toestanden'? En is Henriquez slachtoffer van institutioneel racisme?

Het Haagse Actiecomité vindt van wel. Een jaar geleden presenteerde het een alarmerend rapport in het hartje van de Schilderwijk. Uit eigen onderzoek bleek dat de Haagse politie stelselmatig haar boekje te buiten gaat, provoceert, discrimineert en geregeld excessief geweld gebruikt.