Japanse moedermelk radioactief

Het onderzoek werd gevoerd bij 23 vrouwen in vijf prefecturen, waaronder Tokio, Fukushima en het naburige Ibaraki. Bij zeven vrouwen werden in de moedermelk radioactieve stoffen gevonden van 2,2 tot 8 becquerel per kilo. In de moedermelk van een vrouw die tussen de aardbeving en tsunami van 11 maart en 14 maart in een straal van dertig kilometer rond de rampcentrale van Fukushima Daiichi bleef wonen werd 3,5 Bq Jodium en 2,4 Bq Cesium aangetroffen. De overheidsmeting ligt lager dan de 36,3 Bq jodium die een lokale actiegroep zei aangetroffen te hebben in de moedermelk van een vrouw in de prefectuur Chiba.

Volgens het ministerie van Volksgezondheid is er geen reden tot ongerustheid, omdat de stralingswaarden “onder de veilige norm van 100 Bq jodium en 200 Bq Cesium voor zuivelproducten” liggen. Toch zorgt het nieuws voor grote ongerustheid, omdat de stralingsnormen die de Japanse overheid hanteert te hoog zouden liggen. Voor zuigelingen is elk risico er immers een te veel. Zelfs in de nucleaire geneeskunde, waar radioactieve dosissen al uiterst miniem zijn, geeft men aan vrouwen die borstvoeding geven voor een bestraling of injectie meestal het advies om uit voorzorg tijdelijk de moedermelk af te kolven. “Zwangere vrouwen of baby’s vermijden best contact met radioactiviteit”, adviseert de website van de dienst nucleaire geneeskunde van het UZ Leuven.

In Japan wordt het wantrouwen verder gevoed door het ontslag van een adviseur van premier Naoto Kan die het niet eens is met de “veilige stralingsnorm” voor schoolkinderen die het onderwijsministerie op 19 april afkondigde. Toshiso Kosako, professor stralingsveiligheid van de Universiteit van Tokio, stapte vrijdag op omdat het ministerie de norm vastlegde op 20 MilliSievert (MSv) per jaar - liefst 20 keer zoveel als de normale maximumlimiet die gehanteerd wordt voor gewone burgers. Ter vergelijking: in België is 20 MSv per jaar de maximumdosis die werknemers in de kernindustrie gemiddeld per jaar mogen opdoen.

“Deze norm hanteren voor kinderen is hallucinant,” zegt Jan Vande Putte, de Belgische stralingsexpert van de milieu-organisatie Greenpeace die recent in Japan was. “Door het ontslag van de regeringsadviseur en protest van de ouders zal men er nu wel moeten op terugkomen, maar de vraag is tot welk niveau ze gaan. Volgens ons zou in de huidige context 1 MSv per jaar als norm moeten worden gehanteerd. In de praktijk stapelen de kinderen van een stad zoals Fukushima, die met zijn 288.000 inwoners op 50 kilometer van de rampcentrale ligt, nu al veel meer radioactiviteit op. Volgens onze berekeningen zullen sommigen mogelijk aan een jaardosis van 20 MSv per jaar komen.”

Kinderen worden immers aan meer radioactieve dosissen dan volwassenen blootgesteld. “De gemiddelde straling wordt meestal gemeten op één meter van de grond”, zegt Vande Putte. “Kinderen zijn kleiner en spelen op de grond, waar de straling veel hoger is. Ze pakken ook sneller iets op van de bodem, stoppen het wel eens in de mond of maken de handen vuil. Samen met de voeding die ze krijgen is hun risico op interne besmetting dus veel groter.”

Vals veiligheidsgevoel

In het ideale scenario verblijven kinderen uit de gevarenzone dus best elders. Sommige ouders hadden hun kinderen al naar familie in veilige zones gestuurd. Maar na de bekendmaking van de nieuwe stralingsnorm haalden velen hun kinderen meteen terug, ook onder sociale druk. “We zijn erg boos omwille van het valse veiligheidsgevoel dat ze kregen”, zegt Vande Putte. “De regering liet op de eerste nieuwe schooldag, twee weken geleden, zelfs artsen in witte pakken op het schoolplein vertellen dat alles veilig is. Eigenlijk zouden de kinderen die niet tijdelijk kunnen verhuizen moeten proberen om zoveel mogelijk binnen te blijven en zouden ze niet op de grond mogen spelen.”

Ondertussen blijft de kerncentrale van Fukushima Daiichi radioactiviteit lekken, in de lucht en in de zee. Werknemers van de centrale die proberen om de verschillende, gedeeltelijk gesmolten, reactoren te koelen staan bloot aan extreem hoge stralingsdosissen. Zaterdag raakte bekend dat twee werknemers die eerder in het hospitaal waren opgenomen met stralingsbrandwonden blootgesteld zijn geweest aan een niveau van 250 MSv. Dat is het stralingsniveau die al kan leiden tot kleine veranderingen in de samenstelling van het bloed, waardoor er een verhoogd risico op kanker ontstaan. Ook bestaat een (kleine) kans op verandering van het DNA in geslachtscellen, die kan leiden tot geboorteafwijkingen in de volgende generaties. Al 21 werknemers kregen stralingsdosissen die hoger liggen dan 100 MSv, waaronder acht tussen de 150 en 200 MSv en 11 tussen de 100 en 150 MSv.