Beursmuseum groeit uit tot twistappel
Een museum. Dat wordt de herbestemming van het leegstaande Brusselse Beursgebouw. Onduidelijk is echter nog welke kunst in dat museum moet hangen. Burgemeester Freddy Thielemans (PS) denkt aan de moderne meesters, ervaringsdeskundigen reageren afwijzend.
De herbestemming van de Brusselse Beurs blijft voor discussie zorgen. Bij monde van burgemeester Thielemans viel maandagavond in de gemeenteraad de optie tot museum van moderne kunst te horen. “Het bestuur denkt blijkbaar aan een soort museumtoer, langs alle Brusselse musea, en men zou er maar wat graag het Beursgebouw in willen betrekken”, zegt gemeenteraadslid Els Ampe (Open Vld).
Een museum voor moderne kunst dus, en geen campus zoals eerder werd overeengekomen tussen huurder Euronext en hogeschool Vlerick. “Dat is echter nog niet zeker”, nuanceert Nicolas Dassonville, woordvoerder van burgemeester Thielemans. “We zijn nog volop in onderhandeling met Euronext om te zien of het gebouw terug kan komen naar de stad Brussel. Dan pas zullen we zien welk soort museum we er kunnen maken.”
Moderne kunst wordt als optie overwogen, klinkt het. “We discussiëren nu met de verschillende federale en stedelijke musea in Brussel om te zien wie geïnteresseerd is in een samenwerking”, vertelt Dassonville. “We moeten nog bekijken van waar het budget en de collectie kunnen komen. Er is momenteel een probleem met het federale museum voor moderne kunst, dat zijn collectie niet meer toont aan het publiek. Men wil die collectie opnieuw publiek tentoonstellen, maar moet dat in het Beursgebouw gebeuren? Dat is helemaal nog niet zeker.”
Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSK) sloot op 1 februari de deuren van zijn luik moderne kunst, voor renovatiewerken. De heropening van dit gedeelte is voorzien voor februari 2012, maar tot die tijd valt er geen permanente collectie moderne kunst in Brussel te bezichtigen.
“Wij zijn op de hoogte van het idee, maar hebben voorlopig nog niets concreets gehoord vanuit het stadsbestuur”, klinkt het bij het KMSK. “Maar wij staan zeker open voor het idee. De Beurs is voor ons een serieuze optie om op korte en middellange termijn onze collectie moderne kunst te herbergen.” Na de oprichting van het Magrittemuseum zou dat voor het KMSK een verdere versnippering van de collectie betekenen.
Voor alle duidelijkheid: stad Brussel is eigenaar van het Beursgebouw, maar verhuurt aan Euronext. Die heeft nog een erfpacht lopen tot 2093. “We waren ontgoocheld toen de stad onze plannen met Vlerick weigerde”, zegt Euronexttopman Vincent Van Dessel. “Zij willen per se een publieke functie geven aan het gebouw, maar wij zijn natuurlijk geen museumbeheerders. Toch ben ik er zeker van dat we op korte termijn tot een oplossing zullen komen.”
Dirk Snauwaert, directeur van kunstencentrum Wiels in Vorst, reageert niet bepaald enthousiast op de geopperde plannen. “Dit lijkt een paniekbeslissing”, zegt Snauwaert. “Het Beursgebouw is veel te klein voor een museum voor moderne kunst. En het gebouw aanpassen aan de vereiste klimatologische omstandigheden zal heel wat voeten in de aarde hebben, met een navenant prijskaartje. Negentiende-eeuwse kunst zou misschien nog lukken, maar twintigste-eeuwse lijkt mij absoluut geen optie.”
Andere beschikbare Brusselse locaties lenen zich dan ook beter tot de inrichting van een nieuw museum. “Veel beter zou men dat museum in het leegstaande postsorteercentrum Brussel X aan het Zuidstation onderbrengen”, zegt Snauwaert. “Maar misschien vinden ze toch een briljante architect die het Beursgebouw voldoende kan aanpassen.”
Die architect komt dan wel voor een erg uitdagende opdracht te staan, klinkt het bij Maarten Liefooghe. Verbonden aan de vakgroep Architectuur en Stedenbouw van de UGent werkt Liefooghe aan een doctoraalverhandeling over museumarchitectuur. “Er bestaat een rijke traditie om kunst in herbestemde gebouwen onder te brengen”, zegt hij. “Maar dat gebeurt de voorbije decennia bijna altijd in voormalige industriële gebouwen, zoals leegstaande pakhuizen (zie kader). In dat opzicht zou de keuze voor de Beurs erg atypisch zijn.”
Niet alleen vanuit bouwtechnisch oogpunt. “Sinds de modernistische avant-garde bestaat in de kunstwereld een afkeer tegen monumentale museumtempels met zuilen en trappen”, zegt Liefooghe. “De museumkritiek vanaf de jaren zestig sloot daar bij aan. Warehouses werden gebruikt als alternative spaces. Vanuit die beweging zou het dus niet evident zijn om juist in een monumentaal gebouw als de Beurs een museum voor moderne of hedendaagse kunst onder te brengen, maar wel interessant.”
Voor Vlaams sp.a-parlementslid Yamila Idrissi is de herbestemming van de Beurs alvast een uitgelezen kans om een nieuwe culturele hotspot in Brussel te creëren. “Symbolisch zou het een goede zaak zijn als banken en overheidsinstellingen een deel van hun private collecties via bruikleen zouden exposeren”, zegt Idrissi. “Dexia bezit 4.500 moderne kunstwerken, voor een stuk betaald door de belastingbetaler. Het zou een mooi gebaar zijn om die topwerken vanachter slot en grendel te halen. In Antwerpen stelt KBC toch ook een deel van zijn collectie tentoon in de Boerentoren?” Dirk Snauwaert (kunstencentrum Wiels):