Leterme moet Milquet en Reynders bewerken
Tegen eind deze week wil formateur Leterme met een plan op de proppen komen om zijn vastgelopen formatiepoging uit het slop te halen. Opdracht nummer één: de Franstaligen alsnog bewegen tot een grote staatshervorming. Voorlopig blijft iedereen echter bij zijn bekende standpunt.
Door Gorik Van Holen en Jeroen Verelst
Brussel l Voor de Vlamingen blijft die staatshervorming, inclusief maatregelen waarvoor een tweederdemeerderheid nodig is, een onlosmakelijk onderdeel van de formatie. Voor de Franstaligen moet het in twee stappen: eerst een regering, dan pas een staatshervorming.
Het podium en de spots waren dit weekend gereserveerd voor de koning, en dat gaf de oranje-blauwe onderhandelaars de kans om achter de schermen opnieuw toenadering te zoeken na de pijnlijke clash van eind vorige week. Leterme sprak met cdH-voorzitter Milquet, Milquet zag Didier Reynders, terwijl er ook sprake was van contacten binnen de oranje familie en tussen Vlaamse en Waalse liberalen. Maar alle telefoontjes en discrete contacten in de coulissen ten spijt is er van een opening nog lang geen sprake. Leterme mag dan wel weer het veld zijn ingestuurd door koning Albert; de regeringsonderhandelingen blijven tot nader order opgeschort.
Veel heeft de koninklijke bemiddeling dus niet opgeleverd, behalve misschien wat tijdwinst. Want de uitdaging waar Leterme voor staat, is nog exact dezelfde als vorige vrijdag: de onverzoenbare posities van Vlamingen en Franstaligen toch verzoenen.
De diverse Vlaamse onderhandelaars maakten in het weekend duidelijk dat zij blijven vasthouden aan een grote staatshervorming. "Die moet worden besproken op het formatieberaad", herhaalde N-VA-voorzitter Bart De Wever gisteren. Dat was ook de piste die Leterme van in het begin heeft vooropgesteld, zegt een Vlaamse liberaal. "De bedoeling was om met de oranje-blauwe partijen tot een akkoord te komen over de staatshervorming, zowel over de dingen die met een gewone meerderheid kunnen worden geregeld als die waarvoor een tweederde nodig is. Voor die laatste zouden we dan in het parlement op zoek gaan naar de nodige steun. Maar die deur hebben Milquet en Reynders donderdag dichtgeslagen, ook al hadden ze eerder laten verstaan dat ze die piste wel wilden volgen."
Het Franstalige standpunt blijft inmiddels ongewijzigd: eerst een regering vormen, pas dan bekijken welke hervormingen bij tweederde mogelijk zijn. "Oranje-blauw heeft geen tweederdemeerderheid", zegt Milquets woordvoerder. "Voor de vorming van de regering kunnen we dus niet praten over hervormingen bij tweederde. Dat is niet alleen ons standpunt, maar dat van alle Franstalige partijen." Behalve hun eigen onderonsje hadden zowel Reynders als Milquet tijdens het weekend overigens ook contacten met PS en Ecolo. In de loop van de week zouden de vier Franstalige partijen samen vergaderen om de communautaire kwestie te bespreken.
Aan Leterme om de komende dagen een uitweg te zoeken. Tegen het einde van de week wil hij de onderhandelingen opnieuw op de sporen zetten, maar op veel hulp van zijn onderhandelingspartners hoeft hij niet te rekenen. Zowat alle partijen benadrukten gisteren dat het aan de formateur is om met een voorstel op de proppen te komen.
Dat zal hij ook doen, kondigt hij aan. Na nieuwe contacten met de partijvoorzitters wil hij een schema opstellen voor de verdere onderhandelingen. In zijn omgeving valt te horen dat hij daarbij ook enkele nieuwe inhoudelijke opties wil inbouwen, "zonder dat CD&V toegevingen zou doen". Het geeft aan dat Leterme zichzelf nog altijd als CD&V'er en Vlaming beschouwt, iets wat vrijdag ook bleek uit de verklaring die hij na zijn bezoek aan koning Albert voorlas. Daar schaarde hij zich nadrukkelijk achter het hierboven geschetste Vlaamse standpunt. Het maakt het vertrouwen van de Franstaligen in Leterme er niet groter op, al blijven die benadrukken dat ze openstaan voor elk gesprek.
Of Leterme daar in de praktijk iets mee opschiet, valt af te wachten. Van enige opening was gisteren vooralsnog geen sprake. "De formateur moet onder de waterlijn op zoek naar fundamenten om iets op te bouwen", zegt N-VA-voorzitter Bart De Wever, "want alle zichtbare bruggen zijn opgeblazen." Ook in liberale hoek ziet men niet meteen toenadering, al geeft één onderhandelaar aan "dat er misschien elementen zijn die iedereen kunnen toelaten om zonder gezichtsverlies opnieuw rond de tafel te gaan zitten". Ook aan Franstalige kant is men uiterst voorzichtig: "Als de koning zegt dat Leterme nieuwe contacten moet leggen, kan dat betekenen dat de situatie misschien kan worden gedeblokkeerd", zegt een partijwoordvoerder.
Slotsom van een weekendje koninklijke consultaties: alles blijft bij het oude. Voor de formateur is dat zelfs niet noodzakelijk slecht nieuws: "We kunnen nu tenminste een doorstart voorbereiden. Dat betekent dat er wat ruimte is gemaakt. Er was maar één andere optie: de formatie stopzetten."
Voor vorming van regering kunnen we niet praten over hervormingen
bij tweederde