Brusselse gezinnen vaker meertalig

Vergeet Brussel als tweetalig blok. Steeds meer Brusselaars wonen in meertalige gezinnen, zo blijkt uit de derde Taalbarometer van taalsocioloog Rudi Janssens (VUB). Voor de goede orde: in de hoofdstad blijft Frans de meest courante taal, gevolgd door Engels, Nederlands en Arabisch. Die talen blijken geen monolitische blokken, steeds meer Brusselaars gebruiken ze door elkaar, ook thuis.

Zo blijkt dat het aantal Brusselaars dat thuis uitsluitend Nederlands spreekt, de laatste twaalf jaar is afgenomen van 6,4 naar 5,2 procent (zie grafiek). Hetzelfde fenomeen doet zich voor in de exclusief Franstalige gezinnen: van net geen 60 naar 38 procent.

Daartegenover staat het feit dat almaar meer Brusselaars verschillende talen combineren, ook thuis. In vergelijking met twaalf jaar geleden spreken twee keer zoveel gezinnen thuis Frans én Nederlands (17 procent), waardoor in bijna een kwart van de Brusselse huiskamers toch al eens een woordje Nederlands valt. Nog eens een kwart van de huishoudens combineert Frans met een andere taal. Kort samengevat: de helft van de Brusselse jongeren groeit tegenwoordig op in een twee- of meertalig gezin.

Arabisch

Ondertussen rukt het aantal Brusselaars dat Arabisch spreekt op: in 2006 ging het nog om een dikke 6 procent, inmiddels zitten we aan 18 procent. Al wil dat dus niet zeggen dat daar geen andere talen aan te pas komen. Ook Engels wordt steeds populairder. Zo keuvelt een kwart van de Brusselaars al eens in het Engels met de buren. "Toch verdringen de talen elkaar niet. Het is een en/en-verhaal", stelt Janssens vast.

Volgens Pascal Smet (sp.a), Vlaams minister van Onderwijs en Brussel, die de studie bestelde, bewijzen de cijfers de meertalige realiteit in de hoofdstad. "We zien een sterke toename van het gemengd gebruik van het Nederlands, Frans en het Engels in de dagelijkse omgang. Het illustreert de internationalisering en globalisering van Brussel."

De minister is overigens niet verbaasd dat het Engels steeds vaker gebruikt wordt, en acht de tijd rijp voor de invoering van Engels als derde taal. Akkoord, reageert Johan Leman van integratiecentrum De Foyer. "Maar daarmee dreigen we het nog moeilijker te maken voor de kinderen. Laten we eerst zorgen dat ze allemaal behoorlijk Frans en Nederlands spreken."

Want er is ook slecht nieuws: de kennis van het Nederlands en Frans gaan immers wel achteruit. Gaf in 2006 nog een derde van de Brusselaars aan dat ze goed tot uitstekend Nederlands spreken, dan ligt dat aantal vandaag al 10 procentpunt lager. En dat ondanks het feit dat steeds meer jongeren naar een Nederlandstalige school gaan. Dat heeft veel te maken met het onderwijs, denkt Janssens. "De jongeren die in het Franstalig onderwijs school liepen, spreken steeds minder behoorlijk Nederlands en Engels. Onderwijs blijkt de hefboom naar een hogere sociale status, alleen lijkt een deel van dat onderwijs te falen."

Volgens de taalsocioloog dringt een hervorming van het taalonderwijs zich op. "Er groeit een generatie jonge Brusselaars op die het Engels en Nederlands maar beperkt beheerst, met als gevolg een hoge jeugdwerkloosheid."

Inburgering

Nog opvallend: één op de tien Brusselaars kent geen Frans, Nederlands of Engels. "Ondanks de toenemende meertaligheid is er ook een groep van nieuwe Brusselaars die eentalig zijn en geen aansluiting vinden met de meertalige sociaaleconomische realiteit. Dat vormt een probleem en voor deze mensen hebben we dringend nood aan een open en echt inburgeringsbeleid", vindt Smet.

Die krijgt van Leman meteen lik op stuk: "Voor een hoop ouders die willen dat hun kinderen Nederlands leren, is het haast onmogelijk om een plek te vinden in een Nederlandstalige school. Begin daar dus al mee."

Leman pleit ook voor een herwaardering van de thuistaal, ook al is dat bijvoorbeeld Arabisch. "Ik blijf er bij dat je meer wint door andere thuistalen te erkennen: niet alleen verhoog je zo de betrokkenheid bij de school, je erkent ook dat die andere taal geen zinloze kennis is."