Léonard bekeert haute finance

Wanneer monseigneur Léonard (exact op tijd) de zaal binnenkomt, blijven de bankiers doorbabbelen over kwartalen en businessplannen. Nochtans hebben de clubleden elk 34 euro inkomgeld neergelegd om de aartsbisschop te zien. Haast ongemerkt schuifelt Léonard, voorovergebogen en met lederen tas in de hand, naar het podium. Maar eens hij het woord neemt, verandert de sfeer. De smartphones gaan uit. Een volle zaal hangt aan zijn lippen.

"Mijn kennis over financiën is beperkt", verontschuldigt Léonard zich meteen. "Maar ik probeer er toch over te lezen." Zijn belangrijkste inspiratiebron is de encycliek Caritas in Veritate ("De titel is hetzelfde in het Nederlands", grapt hij) van paus Benedictus. Meerdere keren op de avond zal hij de paus - een goede vriend - als gezaghebbende bron aanhalen.

"De vrije markt is op zich niet slecht", betoogt Léonard. "De markt is moreel neutraal. Het is niet zo dat de markt een plaats is waar armen automatisch onderdrukt worden. Die negatieve invloed komt niet van het systeem, maar van sommige ideologieën die het systeem doen afwenden van het gemeenschappelijke goed. De markt is dus geen slechte realiteit, maar moet geregeld worden door de burgermaatschappij en de staat."

Léonard waarschuwt de aanwezige bankiers ook voor het omgekeerde, een verafgoding van de wetten van vraag en aanbod. "Een 'sacralisatie' van de markt, wat het neoliberalisme doet, is ook niet goed. Alsof de wetmatigheden van de markt automatisch, vanuit hun natuur, bijdragen tot het algemeen welzijn. Dat klopt volgens mij niet."

De aartsbisschop zegt daarom voorstander te zijn van een Tobintaks, een belasting op financiële transacties. "Zulke correcties komen er niet spontaan. Ik geloof niet in een systeem waarbij het ego-isme van de individuen automatisch leidt tot maatschappelijk welzijn."

Net als tijdens zijn kersthomilie bekritiseert hij de speculanten op de financiële markten. "Ik betreur de ontkoppeling tussen de financiële wereld en de reële economie. Ik ben zelf van extreem bescheiden afkomst. Het raakt me als de kleine man de factuur moet betalen van de uitwassen van enkelingen in hun financiële bubbel."

Léonard stoort zich vooral aan het onpersoonlijke in de economie. "De kleine man is niet zomaar te herleiden tot mar-chandise die bijdraagt tot de winstgevendheid en solvabiliteit van een bedrijf. Het onpersoonlijke is er gekomen sinds de jaren zestig-zeventig, met de globalisering van de economie. Wat niet betekent dat de globalisering slecht is, want het heeft ook veel voordelen gebracht."

Leonard noemt zichzelf een groot voorstander van de gecorrigeerde markteconomie op zijn Belgisch. "Het Belgische systeem van sociale zekerheid is een goed voorbeeld van wat Benedictus wenst. We hebben gezien welke strijd president Barack Obama moet voeren voor een gelijkaardig systeem in de VS. Wat een geluk hebben wij om in België te wonen."

Het communisme vindt de aartsbisschop "een systeem met ingebouwde fouten". Welk economisch systeem vindt hij wel goed? "Ik heb een voorkeur voor een vorm van kapitalisme die de nodige correcties brengt voor de menselijke persoon en het algemeen belang. Een geïnspireerd, verlicht, begeleid kapitalisme."

De Kerk heeft niet de ambitie om daar rechtstreeks een rol in te spelen, zegt Léonard. "De Kerk moet inspireren, zonder zelf systeem te zijn."