Goede vrienden zijn (als) familie

'Je familie kun je niet kiezen, je vrienden wel', luidt de volkswijsheid. Al wordt het wel erg ingewikkeld als blijkt dat goede vrienden ook een klein beetje familie zijn. Dat is toch wat een aantal Amerikaanse wetenschappers beweren op basis van onderzoek. De kans is volgens hen groot dat goede vrienden genetisch verwant zijn, net zoals vierde neven of nichten. Bloedverwanten dus, die dezelfde over-over-overgrootouders hebben.

Voor een grootschalig onderzoek naar de genetische oorzaken van hartziekten werd het DNA van bijna 2.000 mensen geanalyseerd. De kleinste mutaties in de genen werden daarbij ontrafeld. Professor medische genetica James Fowler van de universiteit van Californië en zijn collega Nicholas Christakis (universiteit van Yale) gebruikten die DNA-stalen vervolgens om te achterhalen of vrienden biologische gelijkenissen hebben. Ze vergeleken de stalen van duo's die bevriend zijn en van mensen die elkaar van haar noch pluimen kennen. Het resultaat: de vrienden bleken 1 procent DNA gemeen te hebben.

"Eén procent lijkt misschien niet veel voor een leek, maar voor genetici is het significant", zegt Christakis in The Independent. "Opvallend is dat mensen meestal helemaal niet weten wie hun vierde neven of nichten zijn. En toch slagen we er in vrienden te kiezen die lijken op onze familie." Het onderzoek werd gepubliceerd in het tijdschrijft Proceedings of the National Academy of Sciences.

Maarten Larmuseau, evolutionair geneticus aan de KU Leuven is niet echt verrast door de resultaten. Hij bestudeert al langer de relatie tussen evolutie en genetica. "Het is de eerste keer dat het DNA van vrienden zo in detail wordt vergeleken. Maar dat er biologische gelijkenissen zijn, hadden we verwacht."

Groene baard

Eerst en vooral omdat vrienden nu eenmaal meestal in dezelfde regio wonen. "We zoeken onze vrienden dicht bij ons", legt Larmuseau uit. "Dus de kans dat we vriendschap sluiten met iemand die dezelfde voorouders deelt, is op die manier een stuk groter. Als ik in het zuiden van West-Vlaanderen op zoek zou gaan naar mensen met dezelfde over-over-overgrootouders, dan komen heel veel mensen in aanspraak. Dat is dus erg ruim."

Eerder onderzoek wees bovendien uit dat vrienden die op elkaar lijken, betere vriendschappen opleveren. Meer zelfs, mensen die op elkaar lijken zijn sneller tot elkaar aangetrokken. "Ze noemen dat het zogenaamde 'groene baard-effect", zegt de geneticus. "Die theorie zegt dat twee mensen die hetzelfde kenmerk hebben, een groene baard bijvoorbeeld, zich met elkaar gaan vereenzelvigen. Ze zullen elkaar helpen en bevriend worden."

Op elkaar lijken verhoogt sowieso de kans op een vriendschap. "Mensen met dezelfde kenmerken vind je in dezelfde omgeving terug. Iemand die atletisch gebouwd is, gaat bijvoorbeeld wellicht vaak naar een sportclub. De kans is groot dat hij daar iemand ontmoet die even sportief is. En dat ze dus vrienden worden."

Volgens de Amerikaanse studie zijn het vooral de genen die de geurzin beïnvloeden die bij vrienden het meest op elkaar lijken. Waarom precies, is nog niet duidelijk. Het DNA-materiaal dat het immuunsysteem vorm geeft, komt bij vrienden het minst overeen.

Vrienden mogen dan één procent DNA gemeen hebben, dat betekent volgen Larmuseau niet dat we op basis van DNA onze vriendschappen uitstippelen. "Het effect daarvan is veel te klein. Eigenlijk kun je dat enkel waarnemen bij grote groepen. Hoe dan ook moeten we die biologische factor niet overschatten. Die is er gewoon. Maar vriendschap is uiteraard veel complexer."