Direct naar artikelinhoud

COLUMN

Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics. Zijn column verschijnt wekelijks.

Welke zullen de economische implicaties zijn voor Europa van de hallucinante overwinning van Donald Trump? Ik waag mij op glad ijs. Voorspellingen zijn moeilijk, vooral als het gaat over de toekomst, zoals de boutade het stelt. Om die reden houd ik mij meestal niet bezig met het kijken in een glazen bol. Maar soms moet het wel.

Bij het maken van voorspellingen kijken we naar de toekomst. Maar die is donker. Het enige licht schijnt vanuit het verleden. We voorspellen dus altijd op basis van wat we weten uit het verleden. En dan extrapoleren we. Dat zal ik hier ook doen, maar houd er dus rekening mee dat ik er volledig naast kan zitten.

Een licht uit het verleden is de regeringsperiode van Ronald Reagan in de jaren 80. Dat was ook een anti-establishmentpresident, maar dan van het minder vulgaire type. De kern van Reagans beleid bestond in een relancepolitiek door een vermindering van de belastingen. Het gevolg was dat het budgettaire tekort dramatisch steeg. Tegelijk ging de Amerikaanse centrale bank op de rem staan, met torenhoge intrestvoeten tot gevolg en een spectaculaire stijging van de dollar. Dat was goed nieuws voor Europa: de dure dollar creëerde een competitiviteitswinst en een exportboom.

Een gelijkaardig scenario is nu in de maak in Amerika. Trump heeft een groot keynesiaans stimuleringsprogramma aangekondigd met twee luiken: een belastingvermindering (zoals ten tijde van Reagan) en publieke investeringen. Dat zal hoogstwaarschijnlijk een economische boom veroorzaken in de VS.

De Amerikaanse centrale bank zal zoals in de jaren 80 een restrictief beleid voeren. Dat heeft ze reeds aangekondigd. Rentevoeten zullen worden opgetrokken (zij het niet op dezelfde dramatische wijze als in de jaren 80). De budgettaire relance en de hogere rentevoeten zullen hoogstwaarschijnlijk de dollar naar omhoog stuwen. Goed nieuws voor Europa, dat hierdoor een competitief voordeel verkrijgt op de internationale markten.

Er is echter een grote onzekerheid in dit scenario. Die heeft te maken met het internationale handelsbeleid van de regering-Trump. De verkozen president heeft tijdens de campagne een sterk protectionistisch beleid aangekondigd. Hoe protectionistisch zal dit beleid zijn? Dat is de grote vraag. Met een zacht kunnen we in Europa leven. Een hard beleid zou de Europese export treffen en alle voordelen van een duurdere dollar tenietdoen.

Wat is het waarschijnlijkst? Trump heeft een onmogelijke verkiezingsbelofte gemaakt. Hij heeft beloofd industriële jobs terug te brengen naar de rust belt-staten, Pennsylvania, Ohio, Michigan en Indiana, waar grote delen van de traditionele industrieën zijn verdwenen. Het zijn staten die Democratisch stemden, maar dankzij de beloften van Trump nu Republikeins hebben gestemd. Die belofte dat industrieën zullen terugkeren naar de rust belt kan Trump niet waarmaken. Hij kan er door protectionistische maatregelen de afgang van de bestaande industriële tewerkstelling vertragen, maar niet ombuigen en nieuwe industrialisering op gang brengen.

Niet te hard van stapel lopen

Bovendien dreigt een hard Amerikaans protectionisme te zullen leiden tot tegenmaatregelen in de wereld. Die zullen de Amerikaanse export schaden en hoogwaardige jobs vernietigen. Trump zal het dus vooral moeten hebben van het luik overheidsinvesteringen, wil hij zijn beloften waarmaken. En dat zal hij willen aanwenden in de staten van de rust belt om daar voor de nodige heropleving en jobcreatie te zorgen. Dat brengt mij tot de conclusie dat Trump niet te hard van stapel zal willen lopen met protectionistische maatregelen.

Ik ga ervan uit dat de regering-Trump gedreven zal worden door rationele economische overwegingen. Er bestaat natuurlijk het risico dat dit niet het geval zal zijn; dat hij zich zal laten leiden door emotionele en irrationele motieven. En dan ontstaan heel andere, minder leuke scenario's. Het aantal niet leuke scenario's is zo groot dat ik er mij verder niet mee zal bezighouden.