Kleine intriges in een groots decor

Victoriaanse landgoederen en jong gesneuvelde oorlogsdichters, het zijn de basisingrediënten van de nostalgische collectieve herinnering van zowat alle Britten. In Kind van een vreemde treedt Alan Hollinghurst in de voetsporen van Proust, gaat hij op zoek naar de verloren tijd en ontmaskert hij die herinnering - hoe jammer ook - als een leugen.

door Marnix Verplancke

et begin van Kind van een vreemde zal nochtans iedere liefhebber van nostalgici als Evelyn Waugh of Anthony Powell doen watertanden. We zijn 1913 en de adellijke Cecil is voor drie dagen op bezoek bij zijn studievriend George. Samen houden ze er een homoseksuele relatie op na die ze voor de buitenwereld geheim proberen te houden. Cecil is een aanstormende dichter die de familie van George in geen tijd weet in te pakken. Hij windt moeder Freda om zijn vinger en dochter Daphne geeft hij zelfs haar eerste tongkus, wat het meisje ervaart als een toch niet zo onaangename verkrachting. Maar meer dan al die amoureuze escapades is het gedicht van belang dat Cecil op het einde van zijn verblijf in de poëzie van Daphne schrijft. 'Two Acres' heet het, naar de naam van het landgoed waarop de familie van George woont en alhoewel het aan Daphne opgedragen lijkt, weet haar broer dat het in realiteit over Cecils liefde voor hem gaat.

Tot zover het eerste deel van de roman. In de vier delen die erop volgen heeft Alan Hollinghurst het over zowel de materiële als intellectuele nalatenschap van de families van George en Cecil. Deel twee speelt bijvoorbeeld op het einde van de jaren twintig, in Corley Court, het imposante victoriaanse paleis dat Cecils grootvader - een handelaar in plantenzaden - heeft laten bouwen. De jonge dichter blijkt een van de gesneuvelde war poets te zijn, George is historicus geworden en is samen met zijn vrouw Madeleine op weg om de Fernand Braudel van de Britse geschiedschrijving te worden en Daphne is met Cecils jongere broer Dudley getrouwd, een labiele man voor wie ze soms op de loop moet.

En zo gaat de tijd zijn gang. Cecils biografie wordt geschreven, ook al is er eigenlijk niet zoveel te melden over een dichter wiens eerste bundel net voor zijn dood verscheen, en George verzorgt de verzamelde brieven van zijn vroegere geliefde, zich er goed van bewust dat de liefdesbrieven die zijn moeder wist te onderscheppen en meteen verbrand werden een heel ander licht op zijn vroegere Oxfordmakker zouden werpen. Ach, zegt iemand, die war poets waren toch allemaal homo, maar Cecil lijkt de uitzondering op die gemeenplaats.

Hollinghurst wordt niet alleen vergeleken met Waugh en Powell, waar hij niet altijd even gelukkig mee is, hij krijgt soms ook het label van 'de hedendaagse Henry James' opgeplakt. En inderdaad, net zoals in zijn vorige romans, waarvan de bekendste de met de Booker Prize bekroonde De schoonheidslijn is, munt hij ook in zijn nieuwe boek weer uit in het beschrijven van de kleine intriges die kunnen ontstaan tijdens etentjes en feestjes. Meer zelfs, eigenlijk rolt Kind van een vreemde van de ene cocktailparty in het andere verjaardagsfeest om te eindigen met een literaire herdenkingsnamiddag, waarbij er heel wat gedronken en gekletst wordt en je als lezer een steeds beter beeld krijgt van de werking van de tijd. Die Hollinghurst, besef je dan, is ook een kleine Proust.

Want dat lijkt ons het echte onderwerp van deze ronduit verpletterende roman: de wijze waarop het heden verglijdt in het verleden en wat dit met een mens en zijn omgeving doet. Corley Court wordt bijvoorbeeld niet alleen van zijn victoriaanse identiteit ontdaan door Dudley die het laat aanpassen aan de mode van de jaren twintig, later wordt het door de familie zelfs verlaten en komt er een kostschool in. Two Acres wordt eerst opgedeeld in drie appartementen, waarna een projectontwikkelaar de tuin onder de kitscherige naam Old Acres verkavelt tot zes woningen. Van de betovering van het verleden blijft niets anders over dan een paar lege karkassen, en zo gaat het ook met Cecils reputatie. De poëzie van de jonge god van weleer wordt nog wel op school gedoceerd, maar onder critici lijkt hij steeds meer tegenwind te vangen. Was hij wel zo goed, vragen sommigen zich af, of heeft hij zijn reputatie te danken aan de makkelijke uitweg die de oorlog hem bood? Het verleden, lezen we tussen de lijnen van Kind van een vreemde, kun je niet nostalgisch koesteren en bewaren. Het wordt vermoordt door het heden.

Alan Hollinghurst

Kind van een vreemde

(oorspronkelijke titel: The Stranger's Child) vertaald door Ton Heuvelmans en Edzard Krol, Prometheus, 496 p., 19,95 euro