Kazachstan verlengt noodtoestand tot eind januari
Kazachstan heeft de noodtoestand in het oliestadje Zhanaozen, waar de politie vorige maand ten minste zestien betogers doodschoot, tot eind januari verlengd. Tegelijk begon het openbaar ministerie deze week een strafrechtelijk onderzoek naar het politieoptreden.
President Noersoeltan Nazarbajev gaf geen uitleg voor de verlenging van de noodtoestand, die per decreet werd verlengd. Maar het kan erop duiden dat de situatie in het oliewingebied nog altijd niet geheel onder controle wordt geacht.
De oliewerkers van Zhanaozen staakten al maandenlang voordat midden december de rel op het centrale plein van de stad uitbrak die uitmondde in een voor Kazachstan zeldzame geweldsexplosie. De Kazachse autoriteiten gaven 'raddraaiers en hooligans' de schuld voor het geweld, maar talloze ooggetuigen en filmpjes op YouTube spraken een ander verhaal.
Op een recent gepubliceerd filmpje is te zien hoe demonstranten weglopen, een enkele stenengooier daargelaten. Vervolgens opent de politie het vuur en valt een aantal demonstranten neer. Erlan Idrissov, de Kazachse ambassadeur in de Verenigde Staten, noemde het filmpje in december 'schokkend' en kondigde een onderzoek aan.
Volgens justitie wordt inderdaad onderzocht of individuele agenten hun boekje te buiten zijn gegaan door gericht op betogers te schieten. Volgens officiële cijfers vielen bij het geweld zestien doden en honderd gewonden, maar ooggetuigen spreken van veel meer doden. Hun verhalen zijn moeilijk te verifiëren omdat de autoriteiten onafhankelijke berichtgeving tegenwerken.
Het afgelopen jaar hebben de Kazachen er alles aan gedaan de staking en de stakers - die vroegen om meer loon, meer rechten en betere arbeidsomstandigheden - uit het wereldnieuws te houden. Binnenlandse media werden hard aangepakt.
Maar het politieoptreden maakte het 'stabiele' Kazachstan tot wereldnieuws en lijkt Nazarbajev te hebben gedwongen tot een pas op de plaats. Zo ontsloeg hij zijn schoonzoon Timoer Koelibajev als hoofd van het Samroek-Kazyna-conglomeraat, dat een grote vinger in de pap heeft bij de betrokken oliebedrijven. Ook topman Bolat Akchoelakov van het staatsenergiebedrijf Kazmunaigaz werd ontslagen evenals de gouverneur van de regio.
Nazarbajev bezocht de afgelegen provincie vorige week zelf en kritiseerde bij die gelegenheid de oliebazen die onvoldoende pogingen zouden hebben gedaan het conflict met de werknemers op te lossen.(VK)