Hoe beter de economie, hoe slechter de lucht

Het was even slikken toen het European Environmental Bureau eind vorige week bekendmaakte dat Brussel amper maatregelen neemt om de luchtvervuiling tegen te gaan. Terwijl de levensduur van Brusselaars met zeven maanden zou verlengen als de luchtkwaliteit er de normen haalt die de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert. In Vlaanderen is het, mede door de bevolkingsdichtheid, niet veel beter.

"Wat wil je ook, als je je regio uitbouwt als een logistieke draaischijf?", zegt Tim Nawrot, professor milieubiologie aan de universiteit van Hasselt. Daarmee tekent zich niet alleen een breuklijn tussen ecologie en economie af, maar ook tussen ecologie en politiek. Het is namelijk ook Vlaanderen in Actie, het toekomstproject van de Vlaamse overheid, dat aanstuurt op een verdere uitbouw van de logistieke sector in Vlaanderen.

"Je mag niet vergeten dat logistiek een enorme groeisector is", reageert Marc Van den Bossche, milieuspecialist van werkgeversorganisatie Voka. Ook transporteconoom Thierry Vanelslander van de universiteit van Antwerpen wijst op de werkgelegenheid en belastinginkomsten die de logistieke sector oplevert. Het duo benadrukt bovendien dat andere industrieën in vele gevallen minstens even vervuilend zijn en dat vrachtwagens zich binnen enkele jaren aan strengere uitstootnormen moeten houden. Dat laatste is volgens gezondheidsspecialisten nochtans een maat voor niets als het verkeer tegelijkertijd snel aangroeit.

Toch blijft het volgens Van den Bossche en Vanelslander belangrijk om de opslag en het transport van goederen in eigen handen te houden. "Anders nemen de logistieke centra in Rotterdam of Eindhoven het wel van ons over", voorspelt Van den Bossche. "Zij gebruiken de Belgische wegen ook, maar zorgen niet voor meerwaarde voor de Belgische bevolking." Vanelslander gaat zelfs nog een stap verder. Hij waarschuwt dat ook andere industrietakken, zoals de chemie, uit België zullen wegtrekken als hun transportmogelijkheden worden beperkt.

Zo'n vaart zal het volgens Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van de denktank Itinera, niet lopen. Veel banen verdwijnen volgens hem naar Oost-Europa omdat het spotgoedkoop is om producten van daar naar hier te transporteren. "Als het transport in België duurder wordt, bijvoorbeeld door een kilometerheffing, wordt er net meer lokaal geproduceerd", verwacht Van de Cloot.

Hij vindt een medestander in Geert Noels. "We moeten niet vertrekken van het zwaktebod om zoveel mogelijk transport aan te trekken", stelt hij. "Die Bulgaarse vrachtwagens met hun zwarte rook kunnen we wel missen." De economen wijzen erop dat ook levenskwaliteit een waarde heeft en gezondheidskosten ook op het economische systeem wegen.

Concurrentie

Hoe de lucht dan schoner te maken zonder te veel economische gevolgen? Door een voorbeeld te nemen aan de Zwitsers, tipt Noels. Zij zijn heel selectief in de logistiek die ze aantrekken. "Als we dat in Vlaanderen ook worden, voelen we daar de eerste jaren misschien negatieve gevolgen van, maar het kan ons op langere termijn net een betere concurrentiepositie bezorgen."

Een mogelijkheid om selectiever om te gaan met transport is vaker een toevlucht te zoeken in transport via het water of de spoorwegen. De Europese Commissie keurde alvast de 1,5 miljoen euro aan Vlaamse subsidies goed die het goederentransport via de binnenwateren moeten stimuleren. Vlaams minister van Mobiliteit Hilde Crevits (CD&V) hoopt daarmee 25.000 vrachtwagens uit te sparen.

"Het aantal goederen dat nu via het Belgische spoor wordt vervoerd, is toch nog beschamend laag in vergelijking met andere landen", benadrukt Van de Cloot. Precies daarom moeten we er volgens Van den Bossche net op toezien dat we van Vlaanderen wel verder een logistieke draaischijf maken. "Zo kunnen we het wegverkeer zelf gemakkelijker doorverwijzen naar andere opties."