'Slecht idee van de marketing'

1 Heeft de gigantische terugroepactie wel zin?

De Volkswagen-groep wil meer dan 8,5 miljoen auto's in de EU 'verlossen' van de beruchte sjoemelsoftware, om die te vervangen door nieuwe, 'eerlijke' software. Thomas De Meuter, woordvoerder van VW-invoerder D'Ieteren, maakt zich sterk dat de betrokken auto's dankzij deze ingreep straks wel zullen voldoen aan de Europese uitstootnorm voor stikstofoxide (NOx).

Of die belofte ook waar te maken is, valt nog te bezien. De nieuwe software die Volkswagen belooft te installeren is immers nog in volle ontwikkeling, zo vertelt automobielingenieur Bruno Lermusiau. "Die terugroepactie is duidelijk een initiatief van de marketing van Volkswagen. Want vanuit technisch en financieel standpunt is het vooral een heel slecht idee. Dat hoor ik ook van collega-ingenieurs bij Volkswagen. Op die afdeling heerst vandaag vooral chaos en paniek. Dat lijkt me de logica zelf. De beloofde oplossing is technisch nog lang niet uitgewerkt, en de gevolgen ervan zijn nauwelijks te overzien."

2 Hoe moeten die 8,5 miljoen auto's straks aan de EU-norm voldoen?

Theoretisch moet het volgens ingenieur Lermusiau kunnen dat de wagens in kwestie de uitstootnorm halen. Vraag is alleen tegen wanneer, en wat dat moest kosten. "Voor ongeveer 80 procent van de betrokken auto's zal installatie van nieuwe software wellicht volstaan om de emissienormen te halen. Maar sowieso gaat het nog maanden duren voor die is ontwikkeld, al was het maar omdat er voor elk model andere software nodig is, die ook nog eens afzonderlijk opnieuw gehomologeerd moet worden.

"Voor de andere 20 procent - voornamelijk auto's die uitgerust zijn met goedkopere 1.600-dieselmotoren - volstaat de nieuwe software niet om de uitstoot binnen de perken te houden. Daarvoor is nog een speciale 'de-NOx-katalysator' nodig. Het gaat hier over minstens 1,5 miljoen katalysatoren die nog ontwikkeld en geproduceerd moeten worden. Ga er maar vanuit dat zo'n katalysator minstens 1.000 euro kost, en dat het nog minstens een jaar zal duren voor die geleverd kan worden."

3 Wat verandert er aan uw teruggeroepen auto?

Volgens invoerder D'Ieteren gaat het om veeleer bescheiden ingrepen, en mogen we de gevolgen ervan zeker niet overschatten. De door ons gecontacteerde specialisten zijn echter formeel: verwacht een auto met minder vermogen, een hoger verbruik, en hogere CO2-uitstoot. Diezelfde experts hebben het over relatief kleine verschillen. Maar de gevolgen kunnen wel gigantisch zijn.

Lermusiau: "Wettelijk gezien moet je die aangepaste auto opnieuw inschrijven, heb je een nieuw gelijkvormigheidsattest nodig en zul je in een aantal gevallen ook meer belastingen moeten betalen. Ik moet u niet vertellen wat daar de juridische implicaties van kunnen zijn. Nu al hebben 500 Vlamingen een advocaat onder de arm genomen. Ik zou in hun geval net hetzelfde doen. De auto die ze terugkrijgen, is sowieso een andere auto dan de auto die ze hebben gekocht. De kans dat ze ooit een schadevergoeding krijgen, lijkt mij alleen al daarom zeer reëel."

4 Kan VW of de overheid de eigenaars verplichten om de nieuwe software te laten installeren?

Minister van Consumenten Kris Peeters (CD&V) laat dat onderzoeken, zo zegt zijn woordvoerder. "In de loop van volgende week, wanneer is nog niet precies geweten, hebben we een afspraak met D'Ieteren om na te gaan op welke manier we een verplichte terugroepactie kunnen organiseren. Zo'n actie roept een heleboel vragen op, die we eerst willen beantwoorden."

Of zo'n verplichte actie juridisch wel kan? Jos Dings, directeur van de Europese ngo Transport & Environment, denkt van niet. "Wettelijk gezien hebben de Belgische noch de Vlaamse overheid de bevoegdheid om een terugroepactie te verplichten. De enige autoriteit die dat kan is degene die de wagens eertijds heeft getest en goedgekeurd, in casu het Duitse Kraftfahrt Bundesamt."

Juridisch is zo'n verplichting hoe dan ook een heikele zaak, zegt Geert Lenssens, advocaat bij SQ Law, het kantoor dat samen met het kantoor Arnauts onderzoekt of een 'class action' tegen VW mogelijk is. "De eigenaar van zo'n auto heeft een contract gesloten met een concessiehouder", legt Lenssens uit. "Juridisch gesproken gaat het hier om een privaatrechtelijke zaak, wat betekent dat de overheden of de producenten zich hier niet zomaar mee kunnen bemoeien.

"Natuurlijk zijn er altijd kunstgrepen mogelijk, al brengen die op hun beurt vervelende consequenties met zich mee. Wie de nieuwe software laat installeren, krijgt mogelijk ook te maken met een nieuw fiscaal tarief. Ik heb de indruk dat onze regering wel bereid is om hier een uitzondering te voorzien, maar ook dat lijkt me een eerder wankele maatregel. Zo zou je die uitzondering kunnen bekijken als een vorm van discriminatie voor eigenaars die wél de volle pot betalen. Bovendien ruikt zo'n uitzondering ook naar verborgen staatssteun.

"Om kort te gaan: een overheid die de eigenaars hier een verplichting oplegt, beweegt zich in een juridisch moeras waar die overheid volgens mij beter uit weg blijft."

5 Kan VW dit schandaal overleven?

Auto-ingenieur Bruno Lermusiau is niet optimistisch. "Wat Volkswagen nu meemaakt, kun je alleen maar een catastrofe noemen. En de terugroepactie heeft het alleen maar rampzaliger gemaakt. We hebben hier trouwens nog lang niet alle problemen genoemd. Denk aan al die miljoenen extra werkuren die bij deze terugroepactie komen kijken. Wie gaat die betalen? De concessiehouders? De VW-groep? Ik sluit ook niet uit dat de concurrentie straks processen gaat aanspannen wegens oneerlijke concurrentie."

Ook volgens advocaat Geert Lenssens hebben we het einde van dit verhaal nog lang niet gezien. "Dit is een sociaal-economische aardbeving van 9 op de schaal van Richter, met grote juridische naschokken."