'Controle van Max Havelaarproducten schiet tekort'
AMSTERDAM l Er wordt onvoldoende gecontroleerd of producten met het Max Havelaarstempel het predikaat 'eerlijke handel' verdienen. Het toezicht op milieuvriendelijkheid en arbeidsomstandigheden schiet tekort. Bovendien is de controle niet onafhankelijk: Max Havelaar controleert zichzelf. Dat zegt econoom Christian Jacquiau in zijn boek Les coulisses du commerce équitable.
Door Sara De Sloover
De organisatie Max Havelaar verleent haar keurmerk aan producten uit ontwikkelingslanden zoals fruit, thee, koffie en cacao. De boerencoöperaties moeten democratisch besluiten nemen, milieuvriendelijk telen en van hun afnemers een eerlijke prijs krijgen voor hun waar om in aanmerking te komen voor het keurmerk. In 2005 werd wereldwijd voor 1,1 miljard euro aan 'eerlijke' producten verkocht.
De gebrekkige controle leidt tot misstanden, zegt Jacquiau. Zoals plantage-eigenaren die de extra opbrengst van de 'eerlijke prijzen' zelf opstrijken en niet uitkeren aan de boeren. "Er is te weinig controle in het veld", zegt Jacquiau.
Bovendien is de controle niet onafhankelijk. Fairtrade Labelling Organisation (FLO) International, de verzameling van alle twintig nationale Max Havelaarafdelingen, richtte in 2003 een aparte controle- en certificeringorganisatie op, FLO Cert. "Maar de aandelen zijn voor 100 procent in handen van Max Havelaar", zegt Jacquiau. "Er is dus geen onafhankelijk toezicht op de naleving van de criteria om het etiket fair trade te verdienen."
Coen de Ruiter, algemeen directeur van Max Havelaar Nederland, onderkent het probleem. "Maar wij zijn druk doende de Stichting Max Havelaar en FLO Cert te ontvlechten." Daarom streeft Max Havelaar naar een ISO 65-erkenning, die moet bewijzen dat certificeringbeslissingen onafhankelijk worden genomen. Die norm wil het bedrijf voor het einde van het jaar halen.
Er zijn 54 controleurs. Dat betekent, aldus Ada Garcia, woordvoerster van FLO Cert, ongeveer één controleur per producerend land. Zij moeten per boerencoöperatie 250 administratieve punten checken en steekproefsgewijs de gemiddeld tweeduizend boeren die voor zo'n coöperatie werken, bezoeken.
Volgens Jacquiau schieten de controles in het veld erbij in. Die zijn niet altijd nodig, werpt Garcia tegen. "De producent kan de documenten ook toesturen."