Direct naar artikelinhoud

Een theater van roepen, tieren, verzoenen en tussendoor lekker eten

'Van de muis en de Oostendenaar.' Was de begroting een fabel, dan zou dat de titel zijn. Vicepremier Johan Vande Lanotte was de 'arrangeur' van het akkoord rond de vermindering van de loonkostenhandicap, de muis zorgde voor het nodige moment van hilariteit.

Het is dinsdagochtend, even over zeven. De onderhandelaars vechten tegen de vermoeidheid en kloppen de allerlaatste twistpunten af. Tot Joëlle Milquet, vicepremier voor cdH, ieders aandacht trekt. "Een muis! Daar loopt een muis!" Tegen de wand van de vergaderruimte in de Lambermont, de ambtswoning van de premier, trippelt effectief een minuscuul knaagdier. Veel schade richt het "lieve kleine beestje" niet aan, de muis verdwijnt snel in een holletje in de muur. Zo snel dat de pogingen van Alexander De Croo (Open Vld) om het beestje vast te leggen op de gevoelige plaat weinig succesvol zijn. Vicepremier Laurette Onkelinx probeert de muis nog te aaien, maar ook dat lukt niet.

Het bezoek van de ongenode gast doet de onderhandelaars wel deugd. "Na al die zware momenten trad er dankzij die muis een moment van verzachting in", zegt een aanwezige.

De fundamenten voor die zware laatste nacht werden al een dag eerder gelegd. Zondagavond omstreeks halftwee gingen de onderhandelaars uit elkaar omdat de meningsverschillen onoverbrugbaar waren. Voorwerp van discussie: de competitiviteitsnota die vicepremier Johan Vande Lanotte (sp.a), ook bevoegd voor Economie, op tafel had gelegd. De onderhandelaars slapen een paar uurtjes en hopen dat de rust raad zal brengen. Dat is echter buiten de vakbonden gerekend. Die reageren furieus op lekken van aan de onderhandelingstafel dat een loonsstijging boven op de index de komende twee jaar uit den boze is. PS-vicepremier Laurette Onkelinx en Joëlle Milquet pikken daarop in en leggen voor de camera's op de stoep van de Lambermont forse verklaringen af.

Vrouw van beton

Hun gesprekspartners volgen op televisie en zuchten diep. De demarche van Alexander De Croo helpt evenmin. "Bij de herneming maandag gooide hij plots een hoop zaken waarover zondag al een consensus was, opnieuw op tafel. Er waren te veel belastingen, te weinig besparingen, hij kon er toch niet akkoord mee gaan om advocaten te onderwerpen aan btw, enzovoort."

Net zoals de 24 vorige dagen van het begrotingsoverleg vormen Onkelinx en De Croo de twee belangrijkste protagonisten. Beiden onvermurwbaar, beiden versteend in hun posities aan de andere kant van het spectrum. "Laurette speelt geen verontwaardiging. Laurette is opgetrokken uit verontwaardiging", aldus een minister. "Ze is een vrouw van beton", voegt een andere eraan toe. "Bij momenten ging het er ontzettend heftig aan toe. Laurette verloor regelmatig de controle, maar Alexander liet zich evenmin onbetuigd", zagen de anderen. "Het was het gebruikelijke theater. Een conclaaf is altijd roepen, tieren, verzoenen en veel met spierballen rollen."

Ondertussen probeert Johan Vande Lanotte de gesprekken in goede banen te leiden, stemverheffingen incluis. Veel meer dan Elio Di Rupo (PS) neemt hij de rol van centrale spil op zich. Wat niet wil zeggen dat de premier achterover leunt. "Ik heb Verhofstadt en Dehaene meegemaakt, de mannen over wie nu zo lyrisch gedaan wordt. Excuseer, maar de omstandigheden zijn nu wel lichtelijk anders. Nu zaten we met zes partijen rond de tafel en moesten we afgelopen jaar in totaal 18 miljard zoeken. Elio blijft bijzonder kalm en houdt rekening met iedereen."

Een vicepremier looft het uithoudingsvermogen van de eerste minister. "Soms verdwijnt hij en dan komt hij helemaal opgedraaid terug. Alsof ze achter de schermen even aan een schroefje hebben gedraaid."

Dat het echter Vande Lanotte is die de dans leidt, verbaast niemand. "Di Rupo heeft het volste vertrouwen in hem, de competitiviteit was zijn ding."

Risotto en ossobuco

Tegen vijf uur 's ochtends verzanden de gesprekken totaal. Ondanks het zware verzet van Onkelinx en Milquet en dankzij de volharding van Vande Lanotte was er in de avonduren al een akkoord over de bevriezing van de lonen, maar wat volgt verhit de gemoederen nog meer: er moet nog voor enkele honderden miljoenen aan euro's gevonden worden voor de lastenverlaging voor de bedrijven. De btw voor advocaten, een taks voor de intercommunales en een uitbreiding van de roerende voorheffing passeren de revue, maar sneuvelen voor de finish. Halen het wel: de verhoging van de roerende voorheffing tot 25 procent voor iedereen, een taks op de levensverzekeringen en de wet op niet-recurrente looncomponenten.

De enige momenten dat de temperatuur aan tafel zakt naar normale niveaus, is tijdens het eten. Maria, de vermaarde huiskokkin uit het tijdperk van ex-premier Guy Verhofstadt (Open Vld), verwent de onderhandelaars met haar eigen pizza's, risotto all'aglio, ossobuco en zeetongetjes. Rond drie uur 's nachts volgen er nog een reeks dessertjes, begeleid door uitstekende wijn.

Het lekkere eten kan niet verhinderen dat Alexander De Croo, opnieuw hij, enkele uren later zwaar in de clinch gaat met minister van Financiën Steven Vanackere (CD&V). 300 miljoen is er nodig voor de lastenverlaging, de laatste 100 vormen een zwaar probleem. Zo zwaar dat bij enkele aanwezigen de moed in de schoenen zinkt. "De patstelling was totaal, niemand wilde nog een duimbreed toegeven." Vande Lanotte krijgt dezelfde indruk. "Mensen, op deze manier bereiken wij vandaag geen akkoord", spreekt hij de anderen toe.

Pendelen

Het moment voor Elio Di Rupo om tussen te komen. De vergadering wordt herhaaldelijk onderbroken en de premier last pendeldiensten in. Samen met Vanackere, De Croo en Onkelinx wordt uiteindelijk een compromis bereikt. Iedereen geeft een klein beetje toe, ook Alexander De Croo. De afgelopen uren blokte hij nagenoeg in zijn eentje voor honderden miljoenen aan belastingverhogingen af, nu slikt hij ter wille van het compromis de nieuwe bijdrage op winstdeelnames in bedrijven.

De voldoening is groot aan tafel wanneer bij het ochtendgloren een akkoord bereikt wordt, na bijna vier weken onderhandelen. Vooral de relatief snelle beslissing over de loonhandicap wordt in de verf gezet. "Voor dit soort hervormingen moet je eigenlijk naar Poupehan trekken. Nu hebben we de klus in enkele dagen geklaard."