En nu is het aan Cornu
Spoorbaas Jo Cornu krijgt eindelijk wat hij wil: meer vrijheid. Tegelijk ligt de lat waar hij over moet aan de lage kant. Dat blijkt uit het ontwerp van het beheerscontract waarmee minister Jacqueline Galant (MR) straks naar de regeringspartners trekt.
Bijna twee jaar na de verkiezingen heeft minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) eindelijk een beheerscontract klaar. Dat is een contract tussen de Belgische Staat en de spoorwegmaatschappij voor de periode 2016 - 2020. Of toch: bijna klaar. De Morgen kon de voorlopige versie inkijken waarmee Galant binnen twee weken naar regeringspartners trekt. Er kunnen nog altijd zaken gewijzigd worden.
Het beheerscontract zet de visie van de regering-Michel om in concrete doelstellingen. Het vorige contract dateert al uit 2008, onder toenmalig minister Inge Vervotte (CD&V). Het liep eigenlijk al in 2012 af, maar door allerlei wissels binnen de regering en de spoortop werd het beetje bij beetje verlengd. Het gevolg is dat de NMBS de voorbije jaren aanmodderde in plaats van een duidelijke toekomstvisie na te streven. Spoorbaas Jo Cornu is het getreuzel al een tijdje beu (DM 10/2).
Variërende prijzen
Cornu mag tevreden zijn: nooit eerder werd een spoorbaas zo vrij gelaten in zijn beleid. Hij mag onder andere zijn plan uitwerken om prijzen te laten variëren naargelang het tijdstip, de klasse en het moment van aankoop. "Om een performante prijspolitiek te kunnen voeren, kan NMBS vrij het gamma, de basistarieven, verminderingen, commerciële promoties en gebruiksvoorwaarden bepalen", staat er in het ontwerp. Prijzen van school- en werkabonnementen worden beschermd, maar mogen wel boven op de inflatie stijgen.
Het voorstel typeert de regering-Michel. Meer dan voorgaande regeringen wil die haar overheidsmanagers de ruimte laten om hun eigen beleid te voeren. Alleen zo kan de NMBS ooit evolueren naar een modern, performant bedrijf. De visie botst wel op de vrees van de vakbonden. Zij menen dat de dienstverlening stilaan wordt afgebouwd, terwijl de prijzen omhoog gaan. Ook reizigersvereniging TreinTramBus maakt zich zorgen.
Werd er in het vorige beheerscontract uit 2008 nog volop ingezet op groei, 10 procent op vijf jaar tijd, dan ligt de lat nu minder hoog. De NMBS moet haar marktaandeel in het algemeen vergroten en het treingebruik stimuleren, maar dat uit zich niet in concrete doelstellingen. Het aantal verplichte afgelegde kilometers blijft zoals de voorbije jaren gehandhaafd op 235.000 tijdens werkdagen en 132.500 per dag in het weekend.
Geen kaartjesknippers
Reizigers zullen minder vaak een conducteur tegenkomen. "Om de economische levensvatbaarheid van het treinverkeer te verzekeren, moet de NMBS beroep kunnen doen op de 'One Man Car'-exploitatiewijze", stelt het contract. In mensentaal wil dat zeggen dat er op sommige plaatsen kortere treinen gaan rondrijden zonder kaartjesknipper, zoals op een bus of tram. De regering zal daarvoor een aanpassing van het veiligheidsreglement op het spoor voorstellen.
Verder wil de overheid opnieuw loketten sluiten. Ze kijkt naar alternatieve verkooppunten, zoals boekhandels. Loketten blijven enkel open als dat "economisch gerechtvaardigd" is. Erg concrete criteria worden daarvoor niet gegeven, waardoor het lijkt dat Cornu een vrijgeleide krijgt. Ook stations en stopplaatsen blijven enkel open als dat nodig is. Dat moet een studie uitmaken.
De uren van de vroegste en de laatste trein gaan er ook niet op vooruit. Bij de uitwerking van het nieuwe vervoersplan in 2017 moet de NMBS zorgen dat er op de belangrijkste lijnen treinen rijden vanaf 7 en tot 21 uur. Daar mag 25 minuten van afgeweken worden. Voor alle duidelijkheid: dat is het verplichte minimumaanbod. Niets weerhoudt Cornu om ook vroegere en latere treinen in te leggen. Maar een garantie vanuit de overheid is er dus niet.
Uiteraard staat er ook veel goeds in het beheerscontract. Zo krijgt u uw ticket sneller terugbetaald als uw trein vertraging heeft. Voor een eenmalige vertraging komt u tegenwoordig pas in aanmerking voor een compensatie als uw trein een uur vertraging heeft. In het beheerscontract wordt dat verlaagd naar een half uur. Dan krijgt u 50 procent terugbetaald, na een uur 100 procent.
Ook gaat de NMBS iets doen aan haar moeilijke verstandhouding met de reizigersverenigingen. Ze zal regelmatiger communiceren met het Raadgevend Comité van Treinreizigers.