Wat Syriza wél al bereikte
Vijf maanden na de overwinning van Syriza, is er heel wat veranderd in Griekenland. Ondanks de penibele situatie in Europa, heeft premier Tsipras veel verkiezingsbeloften waargemaakt. Met als voornaamste troef: een menselijker beleid. Al is er nog werk aan de winkel.
De Griekse premier Alexis Tsipras beloofde in januari na vijf jaar bezuinigingen op te komen voor de allerarmste Grieken en de rijken en corrupten aan te pakken. Vooral de arbeiders- en middenklasse zijn hard geraakt door de bezuinigingen die de vorige regering doorvoerde in ruil voor 240 miljard euro aan noodleningen uit Europa. Crisis of niet, Tsipras zou het Griekse beleid menselijker maken.
Het ingelaste referendum en de maandenlange onderhandelingen met Brussel over een noodlening slokten veel tijd van de Griekse regering op. Alles draait om een akkoord dat er nog steeds niet is. Maar dat betekent niet dat Syriza niets van zijn kiezersbeloften heeft waargemaakt.
"Het belangrijkste succes van de regering is een noodpakket voor de armsten", zegt journalist Dimitri Deliolanes, die onlangs een boek uitbracht over de strijd van Tsipras tegen het 'bezuinigingsdictaat' uit Brussel. Van de 600.000 aanvragen voor gratis eten, zijn er inmiddels 145.000 goedgekeurd; 66.000 Grieken krijgen hun huur vergoed en 89.000 krijgen gratis elektriciteit. Ook de eigen bijdrage van 5 euro voor ziekenhuisbezoeken is afgeschaft en persoonlijke schulden mogen worden afgelost in honderd afbetalingen. "Dat is een groot succes", zegt Deliolanes. "Eerder dreigden mensen hun huis te verliezen of te worden vervolgd."
Corruptie
Ook maakte de Syriza-regering een begin met de strijd tegen corruptie. In april werd oligarch Leonidas Bobolas gearresteerd. De bouwmagnaat stond op de gelekte Lagarde-lijst met rijken die Zwitserse bankrekeningen hadden en belasting ontdoken. Na een betaling van 1,8 miljoen euro werd hij vrijgelaten. Andere ontduikers kwamen volgens de krant Kathimerini daarna vrijwillig hun verschuldigde 3,5 miljoen euro betalen. En de voormalig minister van Financiën, Giorgios Papaconstantinou, is voor het schrappen van zijn familieleden van de Lagarde-lijst tot een jaar celstraf veroordeeld.
Je zou het symboolpolitiek kunnen noemen. Ook de vorige regering van Antonis Samaras liet een voormalige minister berechten. De binnengehaalde miljoenen van de ontduikers wegen bovendien niet op tegen de schade van vijf maanden vruchteloze onderhandelingen en economische onzekerheid. Maar volgens voorstanders van de regering mag je dat Tsipras niet kwalijk nemen. "Dat er eindelijk een regering is die daadwerkelijk onderhandelt, is heel belangrijk", zegt vakbondsleider George Petroupolos. "En eigenlijk is in vijf maanden tijd al best veel bereikt."
Mensenrechten zijn een belangrijke pijler van Syriza. Zo is vorige maand de wet goedgekeurd die migranten van de tweede generatie recht geeft op de Griekse nationaliteit; en er wordt gewerkt aan een wet die de leefomstandigheden van gehandicapten en gevangenen moet verbeteren.
Ook de 3.900 ambtenaren die onder druk van de EU, de ECB en het IMF werden ontslagen, hebben hun baan teruggekregen. Hun ontslag was volgens de regering onjuist en onzinnig. Ook na het ontslag van de schoonmaaksters van het ministerie van Financiën moesten de vloeren daar immers worden geboend. De ingehuurde poetsdames bleken nog duurder dan de vaste krachten. "De contractvoorwaarden zijn ook nog eens verbeterd", zegt vakbondsleider Petropoulos enthousiast. "Eerst konden ambtenaren na een juridische verdenking ontslagen worden, nu is dat pas na een veroordeling."
De nieuwe wind van Syriza is volgens voorstanders voelbaar in Griekenland. Tegenstanders zien het met weerzin aan. Ze klagen over de heropening van de geldvretende staatsomroep ERT, waar de omstreden leidinggevende Lambis Tagmatarchis ook nog eens zijn plek heeft teruggekregen. En ze rillen bij uitspraken van Syriza-leden over een eventuele nationalisering van de banken.
Teleurstelling
Maar veel verkiezingsbeloften staan nog in de wachtstand. Het belangrijkste element uit het programma van Syriza is een (gedeeltelijke) kwijtschelding van de Griekse schuld en zonder die maatregel zit de regering zonder geld. De gehate huizenbelasting is daarom nog niet afgeschaft. De belastingvrijstelling voor de eerste 12.000 euro is doorgeschoven naar 2016. Het minimumloon is niet verhoogd. "Dat is onze allergrootste teleurstelling", zegt vakbondsleider Petropoulos. "Het had de eerste maatregel moeten zijn, maar de regering heeft besloten het op te nemen in de onderhandelingen."
De onderhandelingen in Brussel maken ingrijpende hervormingen onmogelijk. "Toen het noodpakket voor de allerarmsten werd goedgekeurd, beschuldigde de voormalige trojka Griekenland al van unilaterale acties", zegt Dimitri Deliolanes. "Om de onderhandelingen niet nog moeilijker te maken, heeft de regering ook belangrijke investeringen in bijvoorbeeld de landbouw of de toeristensector moeten uitstellen."
Staatssecretaris van Overheidshervormingen George Katrougalos kan niet toelichten hoe ver de hervormingen zijn. "Ik heb dagenlang campagne gevoerd", zegt hij aan de telefoon. "Nu moet ik echt weer aan het werk." Of hij het programma van zijn regering kan blijven uitvoeren, hangt af van dit weekend. De staatskas is leeg. Zonder noodlening kunnen de 3.900 ambtenaren die hij aannam, alsnog niet worden uitbetaald.