Schuldenberg gemeenten groter dan die van Vlaams Gewest

Sinds de Vlaamse overheid enkele jaren geleden een flinke hap van de gemeentelijke schuld overnam, hebben de gemeenten hun schulden wat beter onder controle. Toch steeg de totale schuldenlast van de 308 Vlaamse gemeenten tussen 2009 en 2010 (voor 2011 zijn nog geen volledige cijfers beschikbaar) opnieuw met 3,4 procent tot 7,84 miljard euro. Omgerekend 1.254 euro per Vlaming. Dat is bijna een miljard meer dan de schuld van het Vlaams Gewest.

Absolute koploper is weinig verbazend de grootste stad van Vlaanderen: Antwerpen staat op één met 1,3 miljard euro aan schulden. Gent volgt met 390 miljoen op respectabele afstand, net zoals de centrumsteden Kortrijk, Leuven en Mechelen die de top vijf vervolledigen met schulden die schommelen tussen 120 en 160 miljoen euro.

De pure gemeenteschulden zijn echter niet de enige waar een gemeente verantwoordelijk voor is. Steden en gemeenten betalen immers ook mee in de aflossingen en intresten van OCMW's, wanneer het OCMW zelf niet over de nodige middelen zou beschikken. Ook die categorie van schulden steeg met bijna 9 procent van 2009 naar 2010. Ten opzichte van 2007 is er een stijging van om en bij 18 procent.

Maar uit een antwoord van Vlaams minister voor Binnenlands Bestuur Geert Bourgeois (N-VA) op een schriftelijke vraag van Vlaams Parlementslid Lode Vereeck (LDD) blijkt dat er nog een derde factor speelt bij de gemeentelijke schulden: de zogenaamde doorgeefleningen. Dat zijn leningen die een gemeente aangaat in de plaats van bijvoorbeeld de kerkfabriek of het autonoom gemeentebedrijf omdat de gemeente betere voorwaarden kan bedingen. Het zijn wel de andere partijen die de lening afbetalen. Toch zijn die schulden niet zo onschuldig, meent Vereeck. "Doorgeefleningen zijn de addertjes onder het gemeentelijke gras. Zij kunnen serieus bijten en de gemeenten pijn doen."

Dubbel risico

De doorgeefleningen komen immers wel voor in de gemeentelijke rekeningen, maar worden niet mee opgenomen in de officiële schuldcijfers, weet de LDD'er. "Daardoor lijkt de financiële situatie van vele gemeenten rooskleuriger dan ze is. De doorgeefleningen vormen een dubbel risico omdat de gemeenten niet alleen verantwoordelijk zijn voor de afbetaling, maar ook opdraaien voor de tekorten van de derde partijen waarvoor zij een lening aangaan. Ook de snelle stijging van deze schuldvorm baart zorgen. Het ondermijnt de financiële gezondheid van gemeenten en de geloofwaardigheid van de Vlaamse voogdijoverheid."

Het baart Vereeck vooral zorgen dat deze "verborgen schulden" een hoge vlucht nemen. In absolute cijfers gaat het 'slechts' om 176 miljoen euro, maar in een jaar tijd stegen die schulden voor de 308 gemeenten samen met 16,4 procent.

Daad van goed beheer

Opvallend daarbij is dat slechts een derde van de gemeenten überhaupt dergelijke schulden aangaat. Een handvol steden is samen verantwoordelijk voor het gros van de schulden: Leuven, Hasselt, Genk, Kortrijk en Rotselaar zijn samen al goed voor de helft. Nog opvallend: het geografische zwaartepunt ligt in Limburg. Limburg, dat wat de gemeenteschulden betreft de beste leerling van de klas is en bij de OCMW-schulden enkel Vlaams-Brabant moet laten voorgaan, is verantwoordelijk voor een derde van de koek.

Heel veel zorgen moeten die gemeenten zich nochtans niet maken, zegt Jan Leroy van de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG). "Ik vraag me af of dit niet eerder een daad van goed beheer is. Kijken wie de beste voorwaarden voor een lening krijgt, lijkt me eigen aan goed bestuur."

Meeste schulden

Antwerpen 1.287 miljoen euro

Gent390 miljoen euro

Kortrijk163 miljoen euro Leuven152 miljoen euro

Mechelen122 miljoen euro

Grootste 'verborgen' schuld

Leuven29 miljoen euro

Kortrijk19 miljoen euro

Hasselt15 miljoen euro

Genk13 miljoen euro

Rotselaar10 miljoen euro

Minste schulden

Hamont-Achel374 euro

Baarle-Hertog22.080 euro

Horebeke55.077 euro

Dentergem360.385 euro

Vorselaar377.728 euro