'Het populisme van de verkiezingscampagne speelt ons vandaag parten'

Als CD&V zijn verkiezingsbeloften tegen 23 maart niet weerspiegeld ziet in een regeerakkoord, dan moet de partij maar aan de kant gaan staan. 'Het kan niet de bedoeling zijn om zomaar voort te doen, met Leterme als geweten van onze partij', zegt jongerenvoorzitter Bert De Brabandere. Tegelijk erkent De Brabandere dat 'het populisme' van de verkiezingscampagne de zaken er niet makkelijker op maakt.

Door Gorik van holen en Fabian Lefevere / Foto Filip Claus

Hoe kijkt u aan tegen het verdere verloop van de regeringsvorming?

Bert De Brabandere: "Toen CD&V op 20 december het licht op groen zette voor de interim-regering, was dat met de dood in het hart. Het was ons niet duidelijk hoe een staatshervorming in enkele maanden plots mogelijk zou worden, maar we wilden het een kans geven. Wat we sindsdien gehoord hebben, is niet van die aard om onze argwaan weg te werken. Het blijft Franstalige veto's regenen tegen allerlei constructieve voorstellen. En sommigen willen de staatshervorming al vooruit schuiven naar 2009."

Kortom, u hebt er weinig vertrouwen in.

"Voor ons staat de inhoud voorop. Voor Jong CD&V is de voorbereiding van de vergrijzing prioriteit nummer één. Een recent rapport van het IMF geeft ons gelijk: we moeten overschotten realiseren op de begroting om een spaarpot te creëren. Maar sommigen in de partij willen eerst investeren in de sociale rechtvaardigheidsagenda, terwijl de liberalen aandringen op een belastingverlaging. Het IMF zegt nochtans duidelijk dat er geen geld is voor lastenverlagingen of extra uitgaven.

"Maar onze grootste vrees is dat onze partij op 23 maart met de rug tegen de muur zal staan. Als Verhofstadt het gewoon aftrapt, zonder zich te bekommeren om wat daarna komt, dan wordt het voor Leterme erg moeilijk om alles op te lossen."

Als Leterme premier wil worden, moet hij de klus toch klaren, en niet Verhofstadt?

"De liberalen, Karel De Gucht op kop, maken de dingen niet makkelijker door met allerlei uitspraken de druk op te voeren. Zij weten ook dat 23 maart de deadline is, en Leterme mag inderdaad geen derde keer falen. Ik ben er zeker van dat Leterme in staat is een goed programma af te leveren, maar dan moet iedereen wel mee willen.

"Daarom vrezen we dat onze partij op 23 maart met de rug tegen de muur staat: schieten we onze kopman af of niet. Terwijl het over de inhoud moet gaan. Is de wil er om tot een grote staatshervorming te komen en staan de grote lijnen daarvan op papier? Als er geen programma op tafel ligt, moeten we ons grondig bezinnen. Het kan niet de bedoeling zijn om zomaar voort te doen, met Yves Leterme als geweten van onze partij. Misschien moeten we dan maar naar een echte crisis, waaruit het momentum kan ontstaan om échte afspraken te maken over de toekomst van het land."

U zou ook kunnen zeggen dat u het partijbelang boven het landsbelang stelt.

"Zoals het nu gaat, werkt ons land niet. Die hervormingen waarvoor wij pleiten, zijn echt nodig. Ook de Franstaligen beseffen dat, daarvan ben ik overtuigd. Ik zit regelmatig samen met de jongeren van Jeune cdH, en als het over arbeidsmarktbeleid of jongerenwerkloosheid gaat, vinden ook zij dat het huidige systeem niet klopt. Waarom zijn er in Zaventem jobs op overschot, terwijl de jongerenwerkloosheid in Brussel piekt? Of waarom mag Vlaanderen niet investeren in het Antwerpse spoor als daar geld voor is? Ook een Luikenaar snapt dat niet.

"Reynders en Milquet kunnen aan hun achterban perfect uitleggen dat er hervormingen nodig zijn. Maar daarvoor hebben we dringend periodes van rust nodig in de Belgische politiek. Zolang de federale en regionale verkiezingen niet samenvallen, blijft iedereen in een campagnesfeer hangen. Iedereen blijft in clichés spreken. Nochtans staan wij open voor alles. Zolang het maar werkbare oplossingen oplevert, wars van elke symboliek."

Ook de herfederalisering van sommige bevoegdheden moet kunnen?

"Ja, als dat iets zou oplossen. Typisch voorbeeld zijn de geluidsnormen voor Zaventem. Als het een oplossing is voor Zaventem, gaan we dat niet tegenhouden. Eén opmerking toch: de Franstaligen zijn zelf geen vragende partij, omdat ze het nu voor het zeggen hebben in Brussel."

Symbolen hebben wel het voordeel dat ze de tegenpartij inschikkelijker kunnen maken.

"Voor symbolen passen we. Ook voor de Vlaamse symbolen. Maar herfederaliseringen hebben een keerzijde. We zijn in het verleden de weg van de regionalisering ingeslagen. Dat is een richting die gekozen is. Tegelijk zijn er blokkeringsmechanismen ingevoerd om te voorkomen dat een taalgroep zijn wil oplegt aan de andere: een paritaire regering, het belangenconflict, de alarmbelprocedure, de faciliteiten... Als men nu zou beslissen om op zijn stappen terug te keren en opnieuw te federaliseren, dan moet je ook de intellectuele eerlijkheid hebben om die blokkeringen in vraag te stellen. Is dat wat de Franstaligen willen?"

Weg met de faciliteiten dus, of anders geen herfederaliseringen.

"We moeten die discussie durven voeren. Onlangs zei iemand uit Kraainem me: 'De dag dat Kraainem Vlaanderen wordt, dan verhuis ik.' Wel, Kraainem is Vlaanderen. Door de faciliteiten beseffen die mensen dat niet meer."

Als verder regionaliseren de enige mogelijke marsrichting is, dan wil u België uiteindelijk splitsen?

"Ik stel de blokkeringsmechanismen niet in vraag, op voorwaarde dat andere, zelfs grondwettelijk vastgelegde principes niet in vraag worden gesteld. Ik hoor Franstaligen de uitbreiding van Brussel vragen. Dat is een claim op grondgebied die in andere landen als een oorlogsverklaring zou worden gezien. Wij blijven daar rustig bij."

Bent u voorstander van een federale kieskring, als teken van goede wil?

"Wij willen daar gerust over praten. Opnieuw: als het iets oplost. Maar Di Rupo is er zelf niet voor. Logisch, want stel dat Dedecker opkomt in Wallonië. Dan dreigt een dijkbreuk bij het PS-electoraat. En als de Franstaligen zelf geen vragende partij zijn, waarom zouden wij dat dan op tafel leggen? Zo'n federale kieskring zou weinig effect hebben. De flamand de bonheur, de premier, zou de enige zijn die er beter uitkomt. Deze keer Verhofstadt, volgende keer Leterme. Dan zou hij misschien 810.000 stemmen halen in de plaats van 800.000."

Maar in de verkiezingscampagne zou men zich aan beide kanten van de taalgrens misschien iets gematigder opstellen. Retoriek als die van de N-VA zou worden afgestraft.

"De verkiezingsretoriek was straf, ja. Te straf? Ik weet het niet. Ons einddoel blijft een confederaal model. De N-VA wil een stap verder, dat weet iedereen. Zou een federale kieskring daar iets aan veranderen? Maar het klopt dat het populisme van de campagne ons vandaag parten speelt."

Hetzelfde geldt voor de CD&V-retoriek over de eenmalige begrotingsmaatregelen van paars, die sommige CD&V-ministers nu blijkbaar toch nuttig vinden om het budget uit het rood te houden.

"Paars verkocht gebouwen om ze dan weer te huren, wat de begrotingen voor de komende jaren bezwaart. Maar waarom zou je een gebouw dat al jaren leegstaat niet kunnen verkopen? Door de felle taal tijdens de campagne kan zelfs dat niet meer. Eenmalige maatregelen, daar hangt bloed aan. Omdat er inderdaad met een zeker populisme is over gesproken. En dus zijn we vandaag nog altijd tegen de verkoop van overheidsgebouwen, alleen al omdat je dat in datzelfde populistische verhaal niet meer verkocht krijgt. Tenzij je zou zeggen dat je de kabinetten van de staatssecretarissen gaat verkopen. Dan zouden de mensen zeggen: eindelijk iemand die beseft dat die mannen overbodig zijn."

Slotsom: Leterme is te populistisch geweest, ook over de staatshervorming.

"In een campagne moet je kiezers werven. En achter die boodschap zit wel degelijk een redenering. We zijn ervan overtuigd dat België beter kan werken."

Maar zelfs maatregelen die in uw ogen terecht zijn, zijn door die retoriek verbrand.

"Op sommige punten hebben we ons klemgereden. Maar ik denk niet dat een staatshervorming daardoor onmogelijk is geworden. Volgens mij is er zelfs heel veel mogelijk."

De groep van wijzen zou voorlopig nochtans weinig substantieels voortbrengen.

"Borrelnootjes, hé. Nogmaals: als er op 23 maart niets voorligt, dan moeten we in eer en geweten durven beslissen om niet mee te doen."

Voor de N-VA zal het nooit genoeg zijn en uw partij heeft zich al meermaals meegaand opgesteld tegenover de kartelpartner.

"De N-VA zal alles aanvaarden wat geen achteruitgang betekent, in de zin van herfederaliseringen. De retoriek over de vette vis ten spijt zal elk stapje vooruit op het vlak van arbeidsmarktbeleid of gezondheidszorg goed zijn. De N-VA weet ook dat we morgen de vijf Vlaamse resoluties niet zullen realiseren."

Wat vinden de jongeren van de komst van Etienne Schouppe als partijvoorzitter?

"(wikt zijn woorden) De CVP is in 2001 CD&V geworden. Op dat moment is voor een vernieuwingstraject gekozen en we moeten streng waken over de evolutie daarvan. We hebben de perceptie zo al tegen. We hebben de verkiezingen gewonnen, maar we hebben het nog niet kunnen verzilveren."

U dreigt de formatie te verliezen, zeg maar.

"We hebben onze beloften nog niet kunnen nakomen. Het verhaal van vernieuwing wordt op dat punt al niet waargemaakt. En dan kies je een voorzitter die die vernieuwing ook niet meteen uitstraalt. Als jongeren zijn we zo bezorgd om de vergrijzing en dan is Etienne de enige voorzitter die reageert op het rapport van het IMF. 'Een begrotingsoverschot is niet realistisch', zei hij. Tja... We moeten erover waken dat we niet in een negatieve spiraal terechtkomen, want voor je het weet zit de CD&V weer in de twintigste eeuw. Schouppe is niet de jongste, doet allerlei beloftes aan het ACW... We mogen niet de indruk wekken dat we terugkeren naar het ancien régime. Net daarom is het zo belangrijk dat we onze verkiezingsbeloftes waarmaken. Lukt dat niet, dan moeten we maar uit de regering blijven."

Als Verhofstadt het gewoon aftrapt, zonder zich te bekommeren om wat daarna komt, dan wordt het voor Leterme erg moeilijk om alles op te lossenEtienne Schouppe is niet de jongste en doet alerlei beloftes aan het ACW. We mogen niet de indruk wekken dat we terugkeren naar het ancien régime