Weg met de werkzekerheid, leve de loopbaanzekerheid

Het overlijden van een naaste staat op één, maar als je mensen vraagt naar ingrijpende emotionele gebeurtenissen in hun leven duikt ook ontslagen worden steevast hoog op in de lijstjes. Gedwongen je werk verliezen is en blijft voor veel mensen immers een traumatiserende ervaring. Stress, onzekerheid, een deuk in het zelfvertrouwen, ... De gevolgen van een ontslag zijn vaak niet min.

Nochtans zou een ontslag dat niet moeten zijn, betoogt Unizotopman Karel Van Eetvelt in De Zondag. "Waarom hangt er hier toch zo'n stigma boven een ontslag? Waarom moet dat op alle mogelijke manieren vermeden worden? Net zoals een faillissement moet een ontslag als een nieuwe kans gezien worden. Mensen moeten werkzekerheid hebben, maar ongeacht waar dat is." Van Eetvelt deed zijn uitspraken in een interview over wat hij van een nieuwe regering verwacht. Met Unizo pleit hij ervoor om de ontslagregels te versoepelen, en dan is een minder dikke stempel op wie ontslagen is natuurlijk aardig meegenomen.

Toch zul je dat stigma nooit helemaal kunnen wegnemen, zegt Frederik Anseel, professor arbeidspsychologie aan de Gentse universiteit. "Dat zal er altijd wat zijn, en dat is niet erg. Je zelfbeeld hangt immers samen met je werk. Maar nu is het stigma wel heel erg zwaar. Een ontslag, of zelfs de dreiging om ontslagen te worden, is voor mensen erg moeilijk om dragen. Denk maar aan wat je zegt op een receptie tegen iemand die je niet kent. Al snel gaat het over waar je werkt. Als dat wegvalt, schrompelt je zelfbeeld ineen. Bovendien blijft dat geurtje van een ontslag altijd aan je hangen, terwijl je er heel vaak niets aan kunt doen."

Van Eetvelt gelooft dat je het stigma kunt verminderen door meer in te zetten op begeleiding. "Als iemand ontslagen wordt, dan moeten we al onze energie stoppen in de begeleiding naar een nieuwe job, en niet in het dramatiseren van dat ontslag." Daarom wil hij onder meer ook de werkloosheidsuitkeringen anders organiseren: hoger in het begin, maar beperkt in de tijd.

Loopbaanzekerheid

Klopt, vindt ook Anseel, al moet je het allemaal in een veel ruimer kader zien. "Dit hangt allemaal samen met de organisatie van de arbeidsmarkt. Die moet helemaal anders. Werknemers makkelijker kunnen ontslaan is ok, maar dan moet je ook de werkloosheidsvergoeding optrekken en moet de strikte koppeling tussen loon en anciënniteit weg."

Het voorbeeld waar Anseel en velen met hem naar kijken, zijn de Scandinavische landen. "Wij denken nog te veel in termen werkzekerheid. Daardoor hangt er voor een werkgever nu een straf aan vast als hij iemand wil ontslaan. Beter is het om te denken in termen van loopbaanzekerheid. Dan weet je dat je na een ontslag snel ergens anders terecht kunt. In Scandinavië heb je voorbeelden van tien bedrijven die samen personeel aannemen. Als er in een bedrijf voor jou geen plaats meer is, weet je dat je in een ander bedrijf aan de slag kunt." En wie zijn ontslag gekregen heeft, krijgt een hogere werkloosheidsvergoeding zolang hij trainingen, stages en opleidingen volgt. "Daar kun je ook geen termijn op plakken. Vaak ligt het niet binnen de macht van mensen om ander werk te vinden."

Het zijn allemaal dingen die er mee voor kunnen zorgen dat mensen die nu ontslagen worden minder met een scheef oog bekeken worden, zoals in Scandinavië dus. "In zo'n systeem kun je sneller van job veranderen, waardoor het zware stigma komt te vervallen. We moeten gaan naar het idee dat een tegenslag je kan overkomen, maar waarbij de maatschappij er ook voor zorgt dat je daarvan kunt recupereren en dat je snel terug op niveau raakt."