'Obama kan nog scoren als hij migranten legaliseert'
VS-president Barack Obama sprak vannacht zijn 'State of the Union' uit met de midtermverkiezingen van 4 november in het vizier. Niet zijn toespraak maar de nieuwe verhoudingen in het Congres gaan bepalen of hij de laatste jaren van zijn ambt nog een verschil kan maken.
Enkele uren voor zijn jaarlijkse toespraak tot het Congres pakte The Washington Post uit met een pijnlijke statistiek. Van de 23 beleidsdaden die president Obama vorig jaar tijdens zijn 'State of the Union' aankondigde, realiseerde hij er slechts 4. De rest van zijn plannen botste op verzet van de Republikeinen, die sinds 2011 de meerderheid hebben in het Huis. Zelfs zijn belangrijkste overwinning, een begrotingsakkoord, kwam er pas nadat de federale overheid 16 dagen lang zijn deuren op slot moest doen omdat het te lang duurde voor een vergelijk werd gevonden. Ook de uitvoering van 'Obamacare', zijn hervorming van de zorgverzekering, liep zware politieke averij op door een mislukte start.
"Traditioneel haalt een president zelden veel binnen van de waslijst beleidsmaatregelen in de 'State of the Union', maar meestal toch wel de topprioriteiten", zegt Amerikakenner Bart Kerremans (KU Leuven). "Obama liep in het voorbije jaar op dat vlak enkele grote teleurstellingen op. Denk maar aan zijn campagne om na de massamoord in Newtown wapens strenger te reguleren, wat niet lukte door de ideologische polarisering in het Congres."
Omdat de president in dit verkiezingsjaar (op 4 november wordt het Congres herkozen) weinig compromisbereidheid van de oppositie moet verwachten, koos hij afgelopen nacht voor de aanval. Obama kondigde aan dat hij met een presidentieel uitvoeringsbesluit de wetgevers omzeilt om het minimumloon voor overheidsambtenaren te verhogen.
Om het minimumloon te verhogen van alle werknemers, van 7,25 naar 10,10 dollar, moet hij wel een beroep doen op het Congres. De kans dat het Republikeinse Huis hem daarin volgt, is gering. Obama's doel is dan ook vooral om bread & butter issues in het hart van het debat over de groeiende inkomenskloof te brengen, een topthema in de verkiezingen.
Regularisatie
Blijft de vraag of de president van het Congres nog iets concreet gedaan krijgt voor de stembusgang? "Obama's grootste kans om dit verkiezingsjaar nog echt te scoren is een migratiehervorming", zegt Kerremans.
De Senaat keurde al met steun van beide partijen een allesomvattende migratiewet goed die meer dan 10 miljoen migranten zonder papieren regulariseert tot het dossier werd geblokkeerd door het Republikeinse Huis. Tot nu. Kerremans: "De gematigde Republikeinse fractieleider in het Huis, John Boehner, doet een compromisvoorstel. De gematigde Republikeinen zijn bereid om migranten zonder papieren verblijfsdocumenten te verlenen, hetzij zonder staatsburgerschap". Ook voor de Republikeinen zijn - vooral de Spaanstalige - migranten een te belangrijk kiezersreservoir om nog te negeren.
Een voorwaarde is dan wel dat er snel gestemd zal worden. Kerremans: "Hoe dichter bij de midtermverkiezingen, hoe moeilijker het wordt. Traditioneel komen bij tussentijdse verkiezingen bij de Republikeinen meer militantere kiezers opdagen. En hoewel hun (rechts-populistische) Tea Party-vleugel over hun hoogtepunt heen is, bepalen ze wel nog mee de agenda."
De Democratische kandidaten hoopten dan ook dat de president vannacht hun kiescampagne een blitzstart gaf. Want volgens de huidige polls staan ze er niet rooskleurig voor. In het beste geval zou in november een status-quo worden bereikt.
Nachtmerrie
In het volledig verkiesbare Huis zouden de Democraten enkele Afgevaardigden winnen maar opnieuw geen meerderheid halen, in de Senaat (waar 36 zetels worden herkozen) zouden ze slechts nipt hun overwicht behouden. Als ze het Congres volledig verliezen dreigt voor Obama de nachtmerrie van elke president: een lame duck presidency waarin hij volledig is overgeleverd aan de grillen van de oppositie.