Kind van Joseph Beuys

oowendeseejntskommaartsjingin van Benjamin Verdonck tot 9 maart in Tim Van Laere Gallery, Antwerpen

De man die in 2009 de harten van vele Antwerpena-ren veroverde met zijn acties in de publieke ruimte voor het Kalenderproject en deze zomer alle kleine én grote jongetjes verraste met zijn grote boomhut in het Vogelenzangpark toont nu nieuw beeldend werk.

Twee uitvergrote houten vogelhuisjes staan op de grond. Een van de twee zakt deels weg in de vloer onder het gewicht van de houten witte vogels met blauwe contouren die op het dak zitten. Tegenover de 'Vakantiehuisjes' zoals Verdonck ze noemt, maakte hij in een eigen alfabet een zin: 'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu', de oudste bekende zin uit het Nederlands.

Kritische ondertoon

Om de woorden te vormen maakte Verdonck uit karton miniatuurversies van allerlei producten: Haribo-snoepjes, Alpro-sojamelk, een pot Nutella. Het voorwerp staat telkens voor de eerste letter van het merk. Het is deel van zijn ABC-project waarin de kunstenaar zich producten en logo's toe-eigent om een eigen taal te creëren.

"Of ik het nu wil of niet, ik ken al die merken", zegt hij. "Ze behoren tot het collectieve geheugen. Ze maken deel uit van mijn wereld, dus het is onmogelijk om ze te negeren. Daarom probeer ik ze te omhelzen, ze een nieuwe betekenis te geven." Voor ABC ging hij ook workshops geven op basisscholen, waar de kinderen allerlei bekende logo's een nieuwe betekenis gaven. Zo werd Kappa 'kunst' en Studio 100 'sempatiek'.

Op die manier krijgt het werk subtiel een kritische ondertoon. Een donkere betekenis in de vorm van kleurige maquettes en banale voorwerpen. Twee ruimtes verder wordt zijn engagement concreter en scherper. Daar stelt hij de originele versie van zijn Handvest voor een actieve medewerking van de podiumkunsten aan een transitie naar rechtvaardige duurzaamheid tentoon. Dat is een soort manifest dat Verdonck in 2011 schreef, een oproep aan alle podiumkunstenorganisaties om mee te werken aan zijn nieuwe kunstwerk: hij vroeg om bij de start van het nieuwe theaterseizoen een half jaar lang een aantal richtlijnen 'met zorg en naar beste vermogen' op te volgen.

Zoals enkel nog voorstellingen maken zonder decor of met decor van recyclagemateriaal dat slechts zo groot is dat de productie op tournee kan gaan met het openbaar vervoer of de fiets. Een andere richtlijn: alleen nog in zwart-wit en op ongebleekt gerecycleerd papier communiceren.

Aan de organisaties die aan het Handvest meewerken - in de praktijk enkel Scheld'Apen - vraagt Verdonck om na het halve jaar een billboard te huren met daarop tegen een witte achtergrond in zwarte letters ondersteboven de tekst: 'We agreed on everything'. Een absurd, maar opvallend signaal om het klimaatprobleem zichtbaar te maken.

Intussen is het halve jaar afgelopen. Scheld'Apen plant een evenement, maar verder werd er aan het initiatief van Verdonck weinig ruchtbaarheid gegeven. Daarom hangt hij in Tim Van Laere Gallery een sculptuur aan de muur: voor een wereldbol zijn twee handen in een handdruk te zien, met erboven de tekst: 'We agreed on everything'. Beetje ironisch natuurlijk, aangezien de volledige podiumkunstensector koos om niet in te gaan op Verdoncks vraag.

Gesamtkunstwerk

Verder toont hij in de galerie een aantal van zijn verzamelingen. Al jarenlang houdt hij allerlei voorwerpen bij. Sommige dingen vindt hij op straat, andere verzamelingen ontstaan toevallig bij hem thuis wanneer hij spullen op zijn vensterbank zet.

Zo is er een reeks voorwerpen te zien met de titel Dingen op de verwarming en vensterbank van mijn atelier. Houten blokjes, drie knoopjes, een leeg glas. "Ik wil mijn verzamelingen activeren", zegt hij. "Ik wil niet dat ze af zijn. Dan ga je ze bewaren en worden ze doods. De beste verzamelingen groeien spontaan bij me thuis. De opstelling ervan wordt bepaald door het moment."

In een andere verzameling zit een leeg espressokopje, een internetkabel, een plaat, nog in het plastic van de winkel. "Eens het in een verzameling zit, moet ik er afblijven. Die plaat zal ik dus nooit kunnen opleggen."

In deze galerietentoonstelling is véél werk te zien. En op de vernissage deed Verdonck een performance, een stukje uit zijn laatste solovoorstelling Disisit. Hij beschouwt wat hij maakt niet als aparte werken, maar als deel van één grote kunstpraktijk.

Zoals Joseph Beuys met zijn Sociale Sculptuur stelt dat iedere mens verantwoordelijk is voor de samenleving waarin hij leeft, zo wil Verdonck in alles wat hij doet verantwoordelijkheid nemen. Voor hem is alles onderdeel van zijn totaalkunstwerk: wat hij maakt, hoe hij leeft, hoe hij met mensen omgaat. En dat is een mooi project waarin veel plezier, naïviteit en engagement doorschemeren.