‘De 17 procent kiezers die CD&V overhoudt, komt vooral van ons’

it jaar is een jubileumjaar voor de koepel van christelijke arbeidersorganisaties. De voltallige Aeropolis en de 250.000 vrijwilligers vieren 120 jaar Rerum Novarum, 125 jaar ACV en 90 jaar ACW. En de voorzitter van de koepel, vijf maanden op post, heeft ook een reden tot feesten: Patrick Develtere wordt 50 dit jaar. Maar liever dan over zijn eigen verjaardag, praat hij over die van ‘zijn’ sociale beweging.

“Een terugblik op al die jaren, leert dat onze beweging sinds haar bestaan een belangrijke stempel heeft gedrukt op het Belgische en het Vlaamse model. Zelf kom ik uit de sector van de ontwikkelingssamenwerking. Een van de dingen die mij altijd enorm frappeert als ik terug in Zaventem land, is wat een mooi land België is. En wat een welvarend land ook, met een rijke samenleving.” De bijdrage van het ACW met al haar geledingen(onder meer ACV, CM, KWB, KAV, Arco, Wereldsolidariteit, Welzijnszorg, Okra, Ziekenzorg, Familiehulp en het Internationaal Comité)is daarin niet te onderschatten.

Terwijl u oproept tot een federaal compromis, schuift CD&V op naar Vlaams, Vlaamser, Vlaamst?

Develtere: “Het programma is toch iets breder dan dat. In 2007 had je toch de rechtvaardigheidsagenda van Leterme, en ook de voorbije kiescampagne heeft men ingezet op socio-economische thema’s. En dat is volgens de analyse van de partij ook een van de redenen waarom ze afgestraft zijn. De sociaal-economische thema’s raakten totaal ondergesneeuwd door een pensée unique, waardoor de muziek die op de CD van CD&V staat niet luid kan klinken. Alleen de V weerklinkt, en dat geldt evengoed voor alle andere partijen. Het communautaire beheerst alles.”

Op 5 januari had u het toch over CD&V, toen u ‘verbijsterd’ reageerde op het afwijzen van de nota-Vande Lanotte?

“In de nota-Vande Lanotte zat volgens ons eten en drinken zat voor iedereen, het was een basis waarop verder gewerkt kon worden. En dat blijft ons standpunt tot op heden. Op zeven maanden tijd was er een consensus gegroeid rond de hervorming van de financieringswet, rond Brussel, rond B-H-V, arbeidsmarktbeleid of gezondheidszorg. Het zou van cynisme getuigen om na dat alles nog theater op te voeren met als enige doel om uiteindelijk naar verkiezingen te gaan.

“Ik vergelijk dat graag met het sociaal overleg voor het IPA. Er zijn een aantal basisingrediënten om te komen tot een akkoord: tijd, discretie - dat was er tot nu toe nauwelijks - leiderschap en tot slot ook engagement. Aan die laatste twee is dringend behoefte!

“Men mag zich trouwens niet beperken tot de zoektocht naar een communautair akkoord, ook de sociaal-economische uitdagingen moeten dringend aangepakt worden. De beste onderhandelaar is hij die compromissen kan sluiten en het is nodig want de mensen worden ongerust.”

Bent u teleurgesteld in de houding van CD&V?

“Een fijnere lectuur van wat er zich heeft voorgedaan op dat moment, kwam erop neer dat ook cdH en PS de nota niet aanvaardden met dat verschil dat zij dat aan de onderhandelingstafel wilden uitpraten.

“Wat ik toen heb geuit was een gevoel dat heel sterk leefde en leeft bij onze achterban. Er moet voortgepraat worden. Welke methode men hanteert zijn onze zaken niet. Maar wat wel onze zaak is, is dat wij verder moeten aandringen dat er een akkoord komt.”

Hebt u na dat vlammende communiqué een telefoontje gehad van CD&V-voorzitter Wouter Beke?

“Ik bel regelmatig met Wouter Beke, maar ik ben niet ‘teruggefloten’ of zoiets. Wij hebben gezegd wat op onze lever lag, en hebben nu niet het gevoel dat er te weinig rekening wordt gehouden met ons. Men zegt en schrijft graag dat Beke te veel naar Vlaams minister-president Kris Peeters luistert, maar ik weet dat hij ook oor heeft voor wat wij zeggen.”

De partij zit wel in een spreidstand tussen de ‘solidariteitsbeweging’ ACW en de ‘Vlaamsere’ Boerenbond en Unizo? Hebt u heimwee naar de agendacommissie van weleer, waar de vleugels alles bedisselden?

“Ik denk niet dat dat nog van deze tijd is. Wij praten met mekaar, maar wij overleggen niet. We kennen elkaars standpunten, maar het is niet zo dat we samen beslissen wat de partij moet uitdragen. Ik geef toe dat er de voorbije maanden her en der ‘accidents de parcours’ zijn geweest. Zo legde de partij ineens een nota over gezondheidszorg op tafel die op zijn zachtst gezegd niet onze goedkeuring wegdroeg. Maar als dat voorviel, gaven we een signaal dat we dat anders zagen.

“In september zijn wij afgekomen met een aantal criteria die wij hanteren als we een staatshervorming beoordelen. De sociale zekerheid en het arbeidsrecht zijn de fundamenten, als je dat wegneemt stort het huis in en gaat iedereen gegarandeerd een tijdje dakloos zijn. Het huis mag hertimmerd worden, op voorwaarde dat dat aanleiding geeft tot een goed beleid op elk niveau.”

Dienden de recente ontmoetingen tussen ACW-top en de G4 om de puntjes op de i te zetten?

“Vergis u niet: we waren daar niet alleen en niet op eigen initiatief. De uitnodiging kwam van de G4 - waar trouwens twee ACW’ers bij zitten, he (Yves Leterme en Steven Vanackere, MJ/WP). Unizo en de Boerenbond waren daar ook. Er is een goed gesprek geweest over een aantal standpunten die circuleerden, over een aantal pistes die door N-VA, PS en CD&V naar voren zijn geschoven in een aantal domeinen, zoals de splitsing van de RVA. Naar de letter van onze criteria, sta je dan te vloeken in het huis. Dan riskeer je de fundamenten weg te trekken die dit land bijeenhouden.”

Hoe strak zijn de banden nog met de ACW’ers in het parlement? Op Vlaams niveau hekelden ACW’ers als Luc Van den Brande of Luc Martens in het verleden al eens de beweging wegens ‘niet Vlaams genoeg’.

“Pas op, wij zijn altijd al voor de emancipatie van de Vlamingen geweest. We hebben jaren gewerkt aan thema’s als onderwijs, welzijn of regionale economie. Men moet ons niet verwijten Belgicisten te zijn. De vraag is, ook als het over Vlaanderen gaat, over welk soort Vlaanderen gaat het? Wij staan voor een sociaal geïnspireerd, duurzaam beleid in Vlaanderen én federaal.

“Komt ons verhaal er goed uit? Jo Vandeurzen is minister van Welzijn, ik zie dus het probleem niet (lacht). Maar ook federaal zijn er volgens mij weinig problemen. Wij hebben nauw contact met onze ACW-mandatarissen in de uitvoerende macht, maar ook in het parlement.”

Vreest u voor de lokroep van de kartels in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2012?

“Goh, dat is echt in de glazen bol kijken. Allicht worden er kartels gesloten, maar dat zullen niet alleen allianties tussen CD&V en N-VA zijn. Het is echt nog te vroeg om daar zinnige uitspraken over te doen. Eenmaal het zover is, houden wij ons overigens niet bezig met het partijstrategische luik. Ik ben daar heel consequent in, wij zijn een sociale beweging. We zorgen wel dat onze mandatarissen goed geëquipeerd zijn met inzichten over het voeren van een goed sociaal beleid in hun gemeente én we proberen natuurlijk ook nieuwe mensen warm te maken om een mandaat op te nemen.”

Hoe zijn de banden met de andere partijen?

“Die zijn beleidsgerelateerd. We hebben goede relaties met de andere partijen, maar puur beleidsgerelateerd. We zijn geen politieke kameleon. We gaan de honderden ACW-mandatarissen die momenteel onder het dak zitten bij CD&V, niet loslaten. Zij zijn ons politiek kapitaal. Kijk maar eens naar de gemeenten: 14 procent van alle mandatarissen op gemeentelijk niveau zijn van ACW-signatuur, op Vlaams niveau is de helft van de CD&V-verkozenen ACW-sympathisant.”

De ACW’ers hadden dan ook mooie plaatsen op de lijstvorming, waardoor de niet-ACW’ers de nederlaag relatief zwaarder betaald hebben.

“Tja, onze mensen sluiten nu eenmaal goed aan bij wat een deel van het kiespubliek als voorkeur heeft. Onze mandatarissen zijn ons politiek kapitaal, maar omgekeerd leveren wij de CD&V ook een groot deel politiek kapitaal. Ik kan daar persoonlijk geen probleem in zien (lacht). Er zijn meer arbeiders en bedienden die stemmen voor de CD&V dan voor de sp.a, en ik denk dat dat in belangrijke mate komt door de manier waarop wij werken. Wie echt wil werken aan verandering in deze maatschappij, kiest voor het ACW. Dat denk ik wel. Dus inderdaad, de 17 procent kiezers die CD&V overhoudt zal in belangrijke mate van ons komen.”

Vindt u dat het ACW met dat in het achterhoofd genoeg weegt?

“Ik denk het wel. Op een gegeven moment hebben we unisono het signaal gegeven dat de impasse niet anders kan, denk ook aan de rake opinies van ACV-voorzitter Luc Cortebeeck. Het was de periode dat men opeens wilde uitdiepen in plaats van verbreden, en toen hebben wij gezegd: ‘als less is more betekent dat er aan de fundamenten van het huis geraakt wordt, zal het niet met ons zijn’.

“Nu met de liberalen erbij kan ik alleen maar hopen dat informateur Didier Reynders (MR) tot de wijze conclusie komt dat er al een hele weg is afgelegd, en dat een aantal belangrijke hoofdstukken gefinaliseerd kunnen worden. Daarnaast beseft hij hopelijk dat we nog nergens staan op sociaal en budgettair vlak.”

Hoe groot is uw angst voor een rechtse, asociale regering?

“Naar mijn bescheiden mening kan men geen regering vormen die stabiel is langs beide kanten van de taalgrens als men mensen dropt die zo ver zijn meegegaan in wat er nu op tafel ligt. Of hen gedoogsteun vraagt. Dat lijkt mij niet realistisch.”

Dat klopt, hoewel het te voorspellen valt dat het ABVV vandaag het interprofessioneel akkoord (IPA) afschiet, dat eerder deze week door het ACV werd goedgekeurd.

“Ik hoop dat de regering-Leterme in dat geval de tekst alsnog zal ratificeren. De elasticiteit van de definitie van wat lopende zaken is, is intussen toch voldoende aangetoond. Pas op, uit de stemming van ACV spreekt een zeer grote bekommernis, omdat er in het IPA niets stond omtrent werkgelegenheidscreatie, vorming, enzovoort. Men heeft toch ‘ja’ gestemd om tot een compromis te komen, want dit akkoord creëert sociale vrede, sociale cohesie in dit land. Maar de frustraties van het LBC werden evengoed gedeeld door de arbeiders hoor.”

“De frustraties die er leven onder arbeiders en bedienden betreffen trouwens niet alleen het IPA, maar ook ons sociaal model. Het is een goed model maar tegelijkertijd genereert het ook een boel Mattheuseffecten bij alle premies, subsidies en uitkeringen die je je maar kan indenken. Denk maar aan de subsidies voor zonnepanelen, dubbel glas of dakisolatie, waar alleen huiseigenaars van kunnen profiteren. We moeten dus durven werk maken van correcties op dat sociaal model.”

Die levenskwaliteit hangt voor het ACW allicht ook samen met zingeving.

“(knikt) Als christelijke organisatie willen wij ook bezig zijn met zingevingsvraagstukken, niet alleen voor gelovigen. Dat de behoefte bestaat, zie je alleen al aan de markt: er zijn antidepressiva te koop, mensen kunnen yoga enzovoort.”

Heeft het ACW nog proosten?

“Ja nog enkele. Ter aanvulling zijn er eerst pastors gekomen, vervolgens inspiratiewerkers en nu spreken we van ‘coördinatoren zingeving’. Dat is een mooi voorbeeld van onze bewuste keuze voor zingeving, niet per definitie voor religie. ”

Toch hebt u een scherp artikel over seksueel misbruik in de kerk uit het ledenblad Visie gehaald.

“Kijk, ik heb nooit gezegd dat er geen kritiek mag zijn op de kerk, integendeel. Wij vinden dat de kerk veel te traag heeft gereageerd en veel te weinig nederig zijn schuld heeft bekend in dit alles. Maar dat is iets anders dan een interview met iemand die het seksueel misbruik veralgemeent en bovendien allerlei insinuaties de wereld instuurt over de maffia binnen de kerk. Door de titel en de manier waarop het artikel gepresenteerd werd, was het niet duidelijk dat het om een opiniestuk ging, het leek alsof het de mening van het ACW was. En dat was, voor alle duidelijkheid, dus niet zo.”