Denemarken in rep en roer na openlijke vleeskeuring op televisie
In Denemarken komt sinds kort een programma op tv waarin een blote vrouw openlijk gekeurd wordt door mannen. Staat dat niet haaks op het vrouwvriendelijke imago van de Scandinavische landen? 'Het verhaal over hun voorbeeldfunctie kun je niet met dezelfde bravoure vertellen dan twintig jaar geleden.'
Momenteel loopt op de Deense publieke omroep het televisieprogramma Blachman. In het praatprogramma toont een naakte vrouw haar lichaam aan de presentator, Thomas Blachman, en zijn studiogast. Zij vormt het aanknopingspunt van het half uur durende gesprek tussen de twee mannen. De vrouw in kwestie mag de hele uitzending lang niet praten, maar moet wel reageren op de verzoeken van de presentator en de praatgast: zich omdraaien zodat ze alles goed kunnen bekijken of eens lief naar hen glimlachen.
Een opmerkelijk schouwspel voor een Scandinavisch land dat bij ons als een van de voortrekkers in de gelijkheid tussen man en vrouw wordt beschouwd. Zijn ze er dan toch niet zo vrouwvriendelijk als we zo graag denken?
Godelieve Laureys, hoogleraar Scandinavistiek en Noord-Europakunde aan de Universiteit Gent, was in Denemarken toen het programma voor het eerst getoond werd. "De eerste uitzending veroorzaakte meteen een storm van kritiek. De vrouw wordt er duidelijk als object opgevoerd. Het is lang geleden dat er in Denemarken zo openlijk aan seksisme werd gedaan. De makers verklaarden dat ze niet de bedoeling hadden om een platte, seksistische show te brengen. Ze vergelijken het format van hun programma met een installatie als kunstvorm. In de eerste plaats wilden ze een debat."
De programmamakers kregen in elk geval het verhoopte effect. Het debat over seksisme woedt nu hevig in Denemarken. "Het is niet omdat er nieuwe wetten en regels worden gemaakt rond gendergelijkheid, dat de mentaliteit ook meteen verandert. Feministen zijn zich daar al langer bewust van. Op de werkvloer zie je nog altijd seksisme." De Noord-Europese landen waar we graag naar verwijzen wanneer we over gendergelijkheid praten, blijken met dezelfde problemen te kampen. "Het verhaal over de voorbeeldfunctie van de Scandinavische landen kan je niet met dezelfde bravoure vertellen als twintig jaar geleden. Vroeger keek je nog op als je in de Deense straten een man achter de kinderwagen zag lopen, maar inmiddels is dat in ons land ook al helemaal ingeburgerd."
Niks radicaal
Het jarenlange en intensieve gelijkheidsbeleid in de Scandinavische landen werpt wel zijn vruchten af. "De maatschappelijke structuren zijn zichtbaar veranderd."
Geheim achter het succes volgens Laureys: de doordachte maatregelen die met het oog op een langetermijnwerking worden ingevoerd. Geen radicale veranderingen, maar systematische aanpassingen die het meeste kans op slagen hebben. "In Zweden kunnen de ouders bij de geboorte van een kind acht maanden opnemen. De daadwerkelijke invulling van die mogelijkheid bleef echter bijzonder traditioneel: vooral moeders maakten er gebruik van. Daarom heeft het land sinds een jaar een nieuwe aanpassing ingevoerd waarin vaders verplicht worden om ook een deel van die maanden op te nemen. Daarbij wordt rekening gehouden met wat haalbaar is: vaders moeten de dagen niet in een keer opgebruiken, maar mogen ze gerust spreiden."
Mannenbeweging
Is de televisieshow een alleenstaand geval of wil de Scandinavische man altijd meer provoceren tegen het gelijkheidsdenken? "Er is geen oorlog tussen seksen, maar je ziet wel dat sommige mannen hun eigen rechten en vrijheden willen veiligstellen. Zij vinden dat er te weinig aandacht is voor hun problemen, zoals de combinatie van werk en gezin. Toch zijn mannenbewegingen eerder randfenomenen."