Human Rights Watch bijzonder ongerust over Belgische terreurbestrijding

© Kanaal Z
Stavros Kelepouris
Stavros Kelepouris Journalist Knack.be

Bijna een jaar na de aanslagen in Parijs en de daaropvolgende golf van terreur waar ook ons land in verzeild raakte, maakt Human Rights Watch zich bijzonder ongerust over de manier waarop de Belgische overheid de dreiging probeert in te perken. Dat stelt de mensenrechtenorganisatie in een nieuw rapport, ‘Reden tot bezorgdheid’.

13 november 2015. Terwijl half Vlaanderen naar een voetbalwedstrijd van de Rode Duivels kijkt, sijpelt het nieuws binnen dat aan het Stade de France in Parijs enkele terroristen zichzelf opbliezen. Het is het begin van een horrornacht voor de Franse hoofdstad, met een reeks gecoördineerde aanslagen verspreid over de stad. In de concertzaal Bataclan valt het grootste bloedbad: daar worden fans van rockgroep Eagles of Death Metal gegijzeld en afgeslacht door strijders van Islamitische Staat.

Die nacht leidde het begin in van een maandenlange terroristische dreiging, waarbij ons land niet gespaard bleef – leden van dezelfde terreurcel pleegden uiteindelijk ook zelfmoordaanslagen op metrostation Maalbeek en de luchthaven van Zaventem. De regering trad met harde hand op – terecht, maar ’toch roepen de Belgische maatregelen ook ernstige vragen op wat betreft het respect voor de mensenrechten’, zo oordeelt Human Rights Watch in een nieuw rapport.

‘België heeft zich het voorbije jaar veel inspanningen getroost om nieuwe aanslagen te voorkomen, maar de nieuwe legislatieve en beleidsmaatregelen worden ondermijnd door hun al te ruime en soms onvoorzichtige insteek’, aldus Letta Tayler, senior terrorism researcher bij Human Rights Watch en auteur van het rapport. ‘We delen de woede en het verdriet in België en Frankrijk en willen dat de verantwoordelijken worden berecht. Maar het hardhandige politieoptreden tijdens invallen in woningen kan leiden tot een vervreemding van juist die gemeenschappen die de dreiging mee het hoofd kunnen bieden.’

Gevaar op ’tweederangsburgers’, ‘foltering’ en ‘buitensporig geweld’

Militairen in Brussel
Militairen in Brussel © BELGAIMAGE

Net geen jaar na het begin van de terreurgolf oordeelt de organisatie dat er bij de terreurbestrijding te veel ondoordachte maatregelen worden genomen. ‘Een wet die toelaat de Belgische nationaliteit af te nemen van mensen met een dubbele nationaliteit, kan leiden tot de perceptie dat er een klasse van ’tweederangsburgers’ wordt gecreëerd op basis van afkomst en etniciteit,’ klinkt het. Of nog: ‘Een wet betreffende gegevensbewaring die telecombedrijven verplicht om de overheid op verzoek informatie te verschaffen over hun klanten, doet ernstige vragen rijzen op het vlak van de privacy.’

Bepaalde veiligheidsdiensten zouden dan weer te voortvarend omspringen met hun bevoegdheden. De langdurige, eenzame opsluiting van mogelijke terreurverdachten wordt omschreven als ‘een wrede, onmenselijke en vernederende behandeling die uiteindelijk kan neerkomen op foltering.’ Bovendien zou er in tientallen gevallen sprake zijn van politieoptredens met ‘machtsmisbruik, zoals mishandeling of ander buitensporig geweld.’ De NGO roept dan ook op die zaken grondig te onderzoeken en betrokken personen te vervolgen.

Human Rights Watch vraagt de regering daarnaast voorzichtig om te springen met militairen in het straatbeeld, en om verslagen over etnische profilering bij de politie te publiceren. Bovendien moeten gedetineerden via een bijzondere procedure hun detentieomstandigheden kunnen aanvechten.

Een maand terug viel Hendrik Vuye minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) nog aan over zijn lichtzinnig omspringen met het recht op privacy en de mensenrechten. Jambon had voorgesteld dat politiediensten op ieder moment konden binnenvallen in woningen van vermoedelijke mensen zonder papieren, om daar vast te stellen of ze over een verblijfsvergunning en een paspoort beschikken. ‘De Jambon-doctrine klopt niet. Het gaat niet op om eerst een woning binnen te vallen en dan het misdrijf vast te stellen,’ aldus Vuye.

Anderhalve maand onterecht vastgehouden

Eerder deze week ontstond er al ophef over een onderzoek naar een deze zomer ternauwernood verijdelde aanslag in de buurt van het Brusselse Rogierplein. Enkele mannen wouden volgens de veiligheidsdiensten een aanslag plegen op een EK-fandorp van de Rode Duivels. Hun zekerheid leek onomstotelijk, tot bleek dat heel wat onderzoekselementen op losse schroeven stonden – zo werd tijdens een telefoontap het geluid van een optrekkende motorfiets gehouden voor het geluid van een automatisch geweer. De verdachten kon uiteindelijk weinig ten laste gelegd worden, maar zaten wel anderhalve maand in de cel.

Fayçal Cheffou
Fayçal Cheffou© VRT

Na de aanslagen in Brussel was er ook het gelijkaardige verhaal van de Brusselaar Fayçal Cheffou, die verkeerdelijk aanzien werd als de derde terrorist van Zaventem – de zogenaamde man met het hoedje. Ook hij werd een hele tijd vastgezet, tot bleek dat hij helemaal niet betrokken was. Uiteindelijk werd Mohamed Abrini geïdentificeerd als de derde terrorist.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content