Wanneer staat een jongere écht op het punt zelfmoord te plegen?
Wat maakt dat iemand overweegt om uit het leven te stappen? En waarom beslist iemand vervolgens om dat niet te doen? De organisatie Awel,de vroegere Kinder- en Jongerentelefoon, ging op zoek naar antwoorden bij tieners.
Moeilijkheden thuis en problemen met vrienden. Daar zijn jongeren met suïcidale gedachten het vaakst mee bezig. Dat blijkt uit een onderzoek dat Awel samen met de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek van de Universiteit Gent op poten zette.
Ze gebruikten daarvoor meer dan 900 gesprekken die handelden over het thema 'zelfmoord' en in 2012 binnenkwamen via hun onlinekanalen (chat, e-mail, fora). Veel van de 12- tot 17-jarigen haalden ook pesten aan. Daarna waren schoolgerelateerde problemen en verlieservaringen de belangrijkste oorzaken om aan zelfdoding te denken.
Emoties
Maar denken is een ding, doen een ander. Wanneer staat een jongere echt op het punt van het ene naar het andere te gaan? En wanneer is er sprake van een loos dreigement? Verschillende Amerikaanse onderzoekers trachten al enkele jaren om dat te achterhalen. John Pestian van het Cincinnati Children's Hospital Medical Center is een van hen. Hij is bezig met een tool te ontwikkelen die suïcidale jongeren moet identificeren. Hiermee zou het werk van hulpverleners vergemakkelijkt kunnen worden, want die hebben het nu vaak lastig om hun signalen juist te interpreteren.
Voor zijn tool werkte Pestian in eerste instantie met afscheidsbrieven. Het is de bedoeling dat het programma, aan de hand van bepaalde woorden en zinsconstructies, nagaat welke emoties daarin aan bod komen en wat die zeggen over de schrijver. "In 80 procent van de gevallen wist de computer perfect welke afscheidsbrief echt en welke nep was", zegt Pestian in Cincinnati Magazine. "De veertig hulpverleners die dezelfde taak voorgeschoteld kregen, hadden maar de helft juist."
Het is de bedoeling dat Pestian en zijn team de tool uiteindelijk in echte gesprekken gaan gebruiken. Nu experimenteren ze daar al mee, door het in video-opnames op zoek te laten gaan naar bepaalde woorden, gezichtsuitdrukkingen en gebaren.
Hoewel het onderzoek verre van klaar is, wordt Pestians werk nu al enthousiast onthaald in de sector. "Hiermee kunnen we niet alleen nieuwe inzichten krijgen, maar ook beter tussen de lijnen lezen, en het risico op suïcide beter inschatten."
Bij de Vlaamse jongeren die Awel in zijn onderzoek betrok, bleek een vijfde een zelfmoordpoging achter de rug te hebben. Tien procent sprak van concrete plannen.