'Het zijn nog altijd kinderen die onze kleren maken'

Tim Verheyden: "In de eerste fabriek die we bezochten, was de veiligheid wel in orde maar werkten er veel minderjarigen. Die fabriek produceerde onder meer voor Lidl, Aldi, H&M en in het verleden ook voor Carrefour. Ze maken er jassen, T-shirts maar ook fleece vestjes die je in die winkels kan vinden. De eigenaars van de fabrieken hielden vol dat die jongeren achttien waren. Maar veel van de identiteitspapieren van die minderjarigen worden vervalst door de overheid. Officieel is het verboden in een fabriek te werken onder de achttien jaar. Van de overheid kan je dan toch een papier krijgen waarop staat dat je meerderjarig bent. De corruptie is er op alle niveaus aanwezig. Anderzijds vragen minderjarigen ook zelf om zo'n papier. Voor hen is het vaak gaan werken in de fabriek of gaan bedelen.

"We zijn in sweatshops geweest, in de kleine steegjes van Dhaka. Daar werkten in kleine hokjes van enkele vierkante meters mensen die op elkaar gepakt waren, met ontbloot bovenlijf in een hitte van veertig graden, zonder airco, in ruimtes waar elektriciteitskabels uit de muur kwamen. In een van de sweatshops werden dikke wintertruien gebreid. Ze zeiden dat truien waren vor PSP Textile. Op de website geeft de firma als klant onder meer H&M, S. Oliver, Marks&Spencer op. Die truien werden daar wel gebreid, maar de labels werden nog niet ingenaaid. Ze werden naar een ander land verscheept, waar de labels er dan bevestigd werden. En ja, dan is die trui officieel niet in Bangladesh gemaakt maar in Spanje. Zo worden consumenten misleid."

H&M zelf beloofde indertijd toch het probleem te zullen aanpakken?

"Dat klopt. H&M had samen met andere ketens een charter ondertekend waarin de bedrijven zich engageren om de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Maar vandaag zien we dat er niet veel veranderd is. We hebben ook met een werknemer van Rana Plaza gesproken. Een man wiens benen waren verbrijzeld. Hij had voor Primark gewerkt. In al die maanden had hij nog geen enkele schadevergoeding gekregen. Terwijl Primark op de website zegt dat er al anderhalf miljoen dollar is uitgetrokken voor hulpverlening."

Net nu is er ook een rapport uit van Schone Kleren Campagne waarin staat dat compensaties op zich laten wachten.

"We hebben zelf kunnen vaststellen dat er destijds veel goede bedoelingen zijn geuit, veel dure beloftes zijn gemaakt, maar dat er op het terrein weinig van te merken is. De arbeiders hebben ook geen andere keuze dan te gaan werken, anders is er geen inkomen. Ze krijgen gemiddeld 30 tot 40 euro per maand. Ze kunnen wel op straat komen om een hoger minimumloon te vragen, maar het probleem is dat ze zich niet mogen verenigen in vakbonden. Het gaat lange harde strijd worden om echt nog iets gedaan te krijgen en het zijn de producenten die nog iets kunnen doen door te gaan kijken: met welke onderaannemer ze werken en in welke omstandigheden het personeel aan het werk is."

Welke toestand heeft u het meest geraakt?

"Een sweatshop waar een tiental kinderen werkte, allemaal gemiddeld dertien à veertien jaar. Ze hingen dagelijks zo'n dertien uur boven bakken verf om T-shirts, bestemd voor onze markt, te bedrukken. Die doffe blik in de ogen van die kinderen, dat heeft me wel aangegrepen. Misschien dat ik nu mijn koopgedrag wel iets heb aangepast. Als ik nu een T-shirt zie hangen voor 5 à 10 euro, dan weet ik bijna zeker dat die door minderjarigen is gemaakt."

Koppen, 'Made in Bangladesh', 20u40, Eén.