Heeft de luchtdruk invloed op onze gezondheid?

Zijn de kinderen druk? Dan is er storm op komst. Last van je reuma? Er hangt onweer in de lucht. Knallende hoofdpijn? Dat komt door het drukkende weer. Heeft de ouwe tante die aan de hand van haar eksteroog het weer voorspelt gelijk? Beïnvloedt een verandering van de luchtdruk onze gezondheid?

Het volksgeloof is sterk en dat komt doordat het verband tussen weer en welzijn soms overduidelijk is: kou leidt tot wintertenen, hitte tot zonnesteken. In de winter gaan er meer mensen dood, vanwege de griep maar ook door opspelende hart- en vaatziekten: mensen zijn 's winters dikker, ze hebben meer cholesterol in hun bloed en door de lagere lichaamstemperatuur knijpen hun bloedvaten licht samen, wat hun bloeddruk verhoogt.

Over de invloed van luchtdruk is het medische onderzoek ongewisser. Als de luchtdruk flink daalt (een voorbode van buien, onweer) heeft dat in de ene studie effect op pijn en bij de andere niet. Japanse artsen schrijven dat een verandering van luchtdruk tot meer bevallingen leidt, maar Amerikaanse gynaecologen vinden geen verband. Canadese psychiaters constateren lukraak dat het aantal bezoeken aan de crisisdienst toeneemt met onweer in de lucht, doordat mensen dan impulsiever worden.

Er is een plausibele verklaring voor het effect van luchtdruk op gezondheid: ons lijf heeft holtes met lucht en daar kan een drukverschil met de buitenlucht ontstaan. Het verklaart de knallende oren in een vliegtuig dat snel stijgt of daalt. Ook holtes rond gewrichten bevatten lucht. Vandaar dat veel onderzoek naar weersinvloeden is gedaan bij artritis (gewrichtsontstekingen). Het idee is dat drukveranderingen de heup iets ontwrichten, waardoor de weefsels rondom opzwellen en pijn ontstaat.

In werkelijkheid zijn luchtdrukveranderingen zo minimaal dat het effect nooit sterk kan zijn, zegt Bas de Laat van het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC). Hij is gespecialiseerd in hoogteonderzoek. "Bij een naderende storm daalt de luchtdruk net zoveel als tijdens een klimtocht van maximaal 200 à 300 meter in de heuvels, of in de lift naar de bovenste verdieping van een wolkenkrabber. Dat kan je lijf makkelijk hebben", vertelt De Laat. Zwellingen rond gewrichten, als die al ontstaan, zijn niet zichtbaar op een scan. Onderzoekers moeten afgaan op rapportages van patiënten zelf en dat maakt de resultaten onbetrouwbaar.

Noorse reumatologen analyseerden het effect van het weer op tienduizenden reumapatiënten en constateerden dat sommigen 'weersgevoelig' zijn en anderen totaal niet. Voor de hele groep was het effect praktisch nul. Misschien blijft het bij anekdotes, constateren ze, en valt een mogelijke invloed vanwege de complexiteit van het weer niet aan te tonen. De Laat merkt op dat bij onbestendig weer óók de temperatuur en de luchtvochtigheid veranderen, wat het lastig maakt om het afzonderlijke effect van luchtdruk vast te stellen.