Europa neemt bijen in bescherming
De vele voorvechters van de bijen kunnen opgelucht ademhalen: Europa heeft beslist om een tijdelijk verbod in te voeren op de drie meest giftige pesticiden. Daarmee komt een eind aan maanden getouwtrek. De vijf belangrijkste vragen over de hele bijenkwestie op een rij.
Wat is er precies beslist?
Vanaf eind dit jaar zullen landbouwers gedurende twee jaar bepaalde pesticiden niet meer mogen gebruiken voor de teelt van maïs, koolzaad, zonnebloemen en katoen. Vier gewassen die doorgaans veel bijen aantrekken. Concreet mogen drie neonicotinoïden waarvan onderzoek heeft uitgewezen dat ze de bijenpopulatie doen slinken, niet meer gebruikt worden.
Lidstaten die nog extra beperkingen willen opleggen, zullen dat zonder problemen kunnen doen. "Dit is een belangrijke overwinning", benadrukt Europarlementslid Bart Staes (Groen). "Niet alleen voor Eurocommissaris Tonio Borg, maar voor iedereen die de voorbije maanden heeft gestreden voor de bijen."
Hoe kon de Commissie dit voorstel doordrukken?
De Europese Commissie kwam enkele maanden geleden al met een stevig voorstel om de pesticiden te bannen, maar stootte op groot verzet van enkele lidstaten en hevig lobbywerk van chemiereuzen zoals Bayer en Syngenta. Het Verenigd Koninkrijk was een van de hevigste tegenstanders van het voorstel en stemde ook gisteren tegen. Duitsland verraste met een goedkeuring. Doordat er gisteren geen duidelijke meerderheid voor of tegen het voorstel van de Commissie was, kan die nu volgens een speciale procedure toch doorgaan met het invoeren van een gedeeltelijke ban.
Waarom is dit belangrijk?
Bijen zijn meer dan insecten met een gemene angel: de diertjes zijn cruciaal voor de voedselproductie. Niet minder dan 84 procent van de 264 belangrijkste gewassen in Europa zijn afhankelijk van de bestuiving door dieren en dan voornamelijk door bijen, zo becijferde het milieuprogramma van de Verenigde Naties. Imkers en wetenschappers sloegen vorige week nog alarm over de toestand van de bijen. In het Spaanse Valencia en Catalonië troffen de imkers massa's dode bijen aan. Jaarlijks neemt het aantal bijen in Europa en Noord-Amerika aanzienlijk af.
Wat zijn neonicotinoïden?
Dat zijn de meest gebruikte insecticiden in de westerse landbouw. De voorbije tien jaar wisten deze pesticiden een kwart van het marktaandeel te veroveren, wat meteen verklaart waarom Bayern en Syngenta een tijdelijk verbod niet zagen zitten. Onderzoek van het Europees Agentschap voor de Voedselveiligheid (EFSA) heeft uitgewezen dat het product schadelijk is voor bijen. Neonicotinoïden tasten de hersenen van de dieren aan. Hierdoor raken ze gedesoriënteerd, vinden ze hun korven niet meer terug en overlijden ze.
Zijn de bijen nu gered?
Een mooie stap voorwaarts, dat is het volgens de meeste experts zeker. Maar het gevaar is voor de insecten allerminst geweken. Eerst en vooral gaat het om een tijdelijk en beperkt verbod. "Een volledige ban op alle neonicotinoïden is essentieel om de instorting van onze bijenkolonies te voorkomen", waarschuwt Staes. Daarnaast zijn de pesticiden niet de enige boosdoeners. De varroamijt, een parasiet die de bijenvolken verzwakt, is volgens sommige specialisten, een veel belangrijker probleem. Tot slot spelen ook de daling van de biodiversiteit, ongewone klimaatomstandigheden en secundaire infecties de bijen parten.