Golf van protectionisme steekt schril af tegen lippendienst voor vrije markt

Wereldleiders in de knoop met vrijhandelsbeloften

'Protectionisme? Het slechtst mogelijke middel tegen de crisis', roepen de grote wereldleiders een voor een. Maar diezelfde wereldleiders stoppen intussen hun nationale icoonbedrijven geld toe en sommigen trekken zelfs handelsbelemmeringen op. Als elk land puur voor eigen rekening rijdt, wijken de mooie vrijemarktprincipes snel voor nationalistische realpolitik. Enkele markante voorbeelden. door Emmanuel Vanbrussel

VS

President Barack Obama:

'Gezien de terugval van de wereldhandel zou het een vergissing zijn om de boodschap rond te sturen dat we enkel met onszelf bezig zijn en ons niet bekommeren om de wereldhandel' (op tv-zender Fox)

President Barack Obama kreeg de wind van voren vanwege de 'Buy American'-clausule - Amerikaans staal zou voorrang krijgen bij aanbestedingen - in zijn relanceplan. Zowel uit Europa als Canada kwam forse kritiek (DM 4/2). Obama zwakte een en ander dinsdagavond af in een tv-interview bij Fox. Hij verklaarde dat de protectionistische clausule een 'vergissing' was. Eurocommissaris voor Handel Catherine Ashton reageerde verheugd, maar is er nog niet gerust op. Ze wil eerst de definitieve versie van het herstelplan zien. Dat is goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigden, maar nog niet door de Senaat.

>14

DUITSLAND

Bondskanselier Angela Merkel:

'Ik ben bezorgd om de subsidies die in de Amerikaanse auto-industrie gepompt worden. Dit kan leiden tot marktontwrichting en protectionisme' (op het World Economic Forum in Davos)

Bondskanselier Merkel mag dan al kritiek hebben op de steun voor General Motors en Chrysler, ze was de afgelopen weken zelf druk in de weer om Duitse icoonbedrijven uit diverse sectoren - onder meer de automobiel - overeind te houden. GM's Duitse dochter Opel mag rekenen op financiële ruggensteun door de overheid.

Mogelijk pompt Merkel ook geld in de toeleveranciers Continental en Schaeffler. De Duitse regering werkt ook aan de redding van de bank Hypo Real Estate.

GROOT-BRITTANNIË

Premier Gordon Brown:

'Het grootste gevaar waarmee de wereld kampt, is een terugplooien op protectionisme. Dat is de weg naar de ondergang' (bij de recente Brits-Chinese top)

De Britse regering werkt aan een plan om het aantal hooggeschoolde economische immigranten voor Britse vacatures te beperken, zo meldt The Independent. De 400.000 Britse universiteitsstudenten die dit jaar afstuderen zouden zo makkelijker aan een baan geraken, is de redenering. De basisfilosofie is: Britse jobs voor Britse afgestudeerden. Naar schatting 10.000 tot 18.000 hooggeschoolde buitenlanders zullen dit jaar neerstrijken in het Verenigd Koninkrijk zonder een arbeidscontract op zak te hebben. De regering wil de criteria om in het land te komen nu verstrengen.

FRANKRIJK

Handelsminister Anne-Marie Idrac:

'Het is verontrustend dat de eerste acties van de regering-Obama maatregelen kunnen zijn die duidelijk protectionistisch zijn' (op het World Economic Forum in Davos)

De Franse regering wil haar financiële steun aan de autoconstructeurs PSA-Citroën en Renault koppelen aan lokale productiedoelstellingen. Dat heeft industrieminister Luc Chatel gisteren verklaard op een persconferentie. De autobouwers zouden garanties moeten geven dat ze een bepaald percentage van hun onderdelen bij Franse toeleveranciers gaan kopen. Volgens Chatel gaat het niet om protectionisme en druisen de maatregelen niet in tegen de principes van de Europese vrije markt. Maar Eurocommissaris voor Mededinging Neelie Kroes is daar niet zo zeker van en pleegde gisteren overleg met de Franse regering.

BELGIE

Vlaams minister-president Kris Peeters:

'We zitten in een nooit geziene cutting throat competition. Die ieder-voor-zichmentaliteit is dodelijk voor de kleine Europese lidstaten' (DM 4/2)

Hoewel Vlaams minister-president Kris Peeters ook gisteren in het parlement openlijk pleitte voor een gecoördineerd Europees beleid, dwingen de opeenvolgende crisissen hem om toch met afzonderlijke staatssteun op de proppen te komen. De Vlaamse regering tastte eerder al in de buidel voor KBC, staat klaar om Opel Antwerpen een waarborg te bieden en zegt bereid te zijn ook andere grote Vlaamse bedrijven te ondersteunen mocht de nood hoog zijn. De federale overheid pompte vorig najaar, bij het voorlopige hoogtepunt van de bankencrisis, al een slordige 20 miljard euro in de Belgische banken.

INDIA

Handelsminister Kamal Nath:

'We zien almaar meer handelsbelemmeringen in Europa. Maar protectionisme is een paniekreactie' (in Davos)

De Indiase kritiek op Europa is opvallend, omdat India eind vorig jaar zelf de invoerrechten op staal verhoogde. Dat voorbeeld werd de voorbije weken gevolgd door onder meer Turkije en Rusland.

Pascal Lamy, de topman van de Wereldhandelsorganisatie, heeft zich vorige week bezorgd getoond om die evolutie.

De Indiërs wilden met de hogere invoerrechten het goedkopere Chinese staal afblokken. India beschouwt China niet als een vrijemarkteconomie.

BRAZILIË

President Lula da Silva:

'Het is een vergissing te geloven dat protectionisme deze crisis zal oplossen' (op het World Social Forum in Brazilië)

Ook de Braziliaanse president Lula da Silva schoot met scherp op de protectionistische passages in Obama's stimulusplan. De Braziliaanse regering was vorige maand nochtans zelf volop in de weer om administratieve handelsbelemmeringen in te stellen die sloegen op bijna 60 procent van de Braziliaanse import. De maatregelen zouden de invoerstroom met zowat tien dagen vertragen, waardoor de binnenlandse industrie meer ademruimte kreeg. Het plan werd pas in laatste instantie afgeblazen, volgens de lokale pers wegens protest van de buurlanden en vooral Argentinië.