'De Fyra had alles om het te maken'
'De aanbesteding van de Fyra is correct verlopen, zonder inmenging of corruptie.' Leo Pardon zette negen jaar geleden zijn handtekening onder het Fyracontract. Als directeur-generaal Reizigers speelde hij een sleutelrol in de aankoop van de Fyra. Een flop, zo weten we nu. Maar volgens Pardon ligt dat niet aan hem.
Tot zover zijn rustige oude dag. Na een carrière van 38 jaar bij de NMBS, waarvan 16 jaar in het directiecomité, trok Pardon op 1 maart 2007 de deur achter zich dicht. Zes jaar na zijn pensioen staat Leo Pardon (71) in het oog van de storm. Pardon is een socialist, maar staat ook bekend als de man die het marketingdenken introduceerde bij het Belgische spoor. En nu ook als de vader van de geflopte Fyra.
Klopt het dat uw handtekening onder het Fyracontract staat?
Leo Pardon: "Ja. Ik heb in 2004 van de raad van bestuur het mandaat gekregen om dat contract te ondertekenen. Maar ik kan mij van dat moment eerlijk gezegd niets meer herinneren. Het is inmiddels tien jaar geleden."
Waarom tekende u en niet CEO Karel Vinck?
"Dat weet ik niet. Ik heb daar nooit bij stilgestaan. Er zit in ieder geval geen strategie ofzo achter."
Volgens de auditeurs van Ernst&Young bent u de spilfiguur in de Fyra-aankoop. U hield de touwtjes strak in handen en hield cruciale informatie achter voor andere bestuurs- en directieleden.
"Voor alle duidelijkheid: ik heb die auditeurs nooit gesproken. Je kunt die audit moeilijk neutraal noemen. CEO Marc Descheemaecker heeft die op eigen houtje besteld. Ik vind dat merkwaardig. Guy Serraes, die verantwoordelijk is voor de audits van openbare diensten, is een vriend van Descheemaecker. Die laatste zou zijn geloofwaardigheid vergroten door ook eens een neutraal onderzoek te bestellen."
Feit is dat u aan het hoofd van de Fyra-stuurgroep stond. Wat klopt er van de geruchten over corruptie en steekpenningen?
"Helemaal niets. De aanbesteding van de Fyra is correct verlopen, zonder inmenging of corruptie. Op geen enkel moment is iemand van buitenaf tussengekomen om AnsaldoBreda naar voren te schuiven. Het dossier is intern goedgekeurd door het directiecomité, het auditcomité en daarna de raad van bestuur. Drie goedkeuringen, zoals het hoort. Geloof me: in zo'n dossier kun je niet buiten de lijntjes kleuren."
Vreemd, want geen enkele offerte voldeed aan het lastenboek. Waarom besloot u toch in zee te gaan met AnsaldoBreda?
"Er waren zeven kandidaten. Zij werden doorgelicht door Antoine Martens, de adjunct van CEO Karel Vinck. Uiteindelijk weigerde Martens één kandidaat, omdat die nog geen gelijkaardige projecten uit het verleden kon voorleggen. Daarna zijn we doorgegaan met de zes andere kandidaten. AnsaldoBreda kwam uiteindelijk naar voren als de beste kandidaat. "
De deadline voor de aanbesteding was op dat moment al acht maanden verstreken, zo meldt het E&Y-rapport.
"Wie dat schrijft, moet de wet op de overheidsaanbestedingen eens nalezen. Meer heb ik daarover niet te zeggen."
Waarom werd elke Fyra plotseling 1,8 miljoen euro duurder na de toekenning van het contract?
"Ook daar bestaan verklaringen voor, maar die kan ik nu niet bekendmaken. Ik wil niet tussenkomen in het onderzoek."
Iets anders dan. Kende u in 2004 de slechte reputatie van AnsaldoBreda?
"Ja, we wisten dat de Italianen vaak problemen hadden."
Waarom koos u dan toch voor die constructeur?
"Ik dacht dat we de mogelijke problemen wel zouden opvangen door de strenge opvolging door onze eigen ingenieurs. De raad van bestuur van de NMBS heeft 1,8 miljoen euro opzijgezet om specialisten naar Italië te sturen en vice versa. Er waren wel eens felle discussies, maar verder verliep alles goed."
Was u er gerust in toen u op pensioen ging in 2007?
"Dankzij Vinck was het contract erg streng. Het bevat spijkerharde garanties. Zo kon de NMBS het contract verbreken van zodra de Fyra vertraging opliep, jaren geleden."
Had de NMBS de Fyra al jaren geleden moeten opzeggen?
"Ik stel me vragen bij de goedkeuring en de lancering van de Fyra, als je ziet hoeveel gebreken er nog waren. Ik vraag me af of de controles en de opvolging die gepland waren wel degelijk zijn gebeurd. Welke keuring is er gebeurd? Door welke experten? Wie heeft de Fyra gehomologeerd? Daar heb ik geen zicht op. Ik hoop dat iemand dat zal onderzoeken."
U schuift de zwartepiet door naar Marc Descheemaecker. Maar heeft hij niet gelijk als hij zegt dat AnsaldoBreda gewoon een degelijke trein moest bouwen?
"Uiteraard, maar de realiteit is spijtig genoeg anders. Elke nieuwe trein heeft kinderziekten, daar kun je niet onderuit. Twee van de drie Eurostars raakten op de dag van de lancering zelfs het station niet uit. Dat is logisch, maar daarna komt de periode waarin iedereen moet samenwerken om die problemen op te lossen. Ik vraag me af of dat is gebeurd."
Voelt u zich schuldig?
"Schuldig niet. Ik stoor me aan de heksenjacht in België. Maar ik voel me wel verantwoordelijk, want ik zat op die toppositie. En ja, ik betreur dat de Fyra geflopt is. Maar ik vind niet dat ik het dossier slecht heb aangepakt. We hadden een sterk contract met AnsaldoBreda. De Fyra had alles om het te maken. Waarom dat niet gebeurd is, zal een onafhankelijk onderzoek moeten uitwijzen."